privéstranden
Zullen we gaan zwemmen?
Nu het weer kouder wordt, beginnen mensen hun strandvakanties te boeken. Misschien moet je er wel snel bij zijn, want zijn er nog wel openbare stranden te vinden?
volgende keer:
hebben we een raadselachtige bijdrage...
Tuinman die zich een koning voelt:
'De stapels, dat ben ik!'
Voor wie het niet meteen doorhad: het klinkt precies als de aan Lodewijk de Veertiende toegeschreven uitroep L'état c'est moi ! ('de staat, dat ben ik').
volgende keer:
privatiseren we de stranden...
Een pavillon is een 'paviljoen, tuinhuisje' of een 'oorschelp' of 'geluidstrechter van een blaasinstrument', maar in de scheepvaart staat het voor een vlag. Een schip dat bat pavillon français 'voert de Franse vlag' en daarmee wordt dan de herkomst van het schip aangegeven.
volgende keer:
zijn we baas in eigen tuin...
Een tijd waarin niet veel bijzonders gebeurt noemen wij 'komkommertijd'. In het Frans kun je het hebben over een 'holle periode'. 'Hol' betekent 'leeg, zonder inhoud', een periode dus waarin weinig of niets gebeurt. De term creux kan ook overdrachtelijk gebruikt worden in bijvoorbeeld une heure creuse ('een tussenuur') en un discours creux ('een holle toespraak': veel woorden, weinig wol).
volgende keer:
hijsen we de vlag...
Zowel de slak als de schildpad kenmerken zich door hun traagheid. Hoewel Frankrijk bij uitstek een land is dat je aan slakken doet denken - in ieder geval op het culinaire vlak - is het toch de schildpad en niet de slak die in deze uitdrukking terecht is gekomen, misschien wel onder invloed van de populaire fabel Le lièvre et la tortue ('de haas en de schildpad') van La Fontaine.
volgende keer:
krijgen we slechte koffie...
Het klinkt een beetje als een uitspraak van een populistische politicus die altijd lijkt te weten wat 'het volk wil', maar het is gewoon de variant van ons 'wat wil een mens nog meer?' om aan te geven dat je heel tevreden bent met je situatie.
volgende keer:
doen we het rustig aan...
- 'Gatver, wat vies!'
Kijk eens wat ik gevonden heb tussen twee
stukjes plastic!'
- 'O, dat is niks!
Gewoon een beetje zand...'
volgende keer:
gaan we fileparkeren...
Als je chaumière opzoekt in een woordenboek vind je 'hut' of misschien 'stulp'. Een hut klinkt wel heel primitief en een 'stulpje' wordt in het Nederlands al gauw als het tegengestelde begrepen. Daarom neem ik even mijn toevlucht tot het Engelse cottage om de betekenis zo veel mogelijk te benaderen, al is een cottage in deze tijden van gentrification ook steeds meer een aanduiding aan het worden voor meer luxe woongelegenheden. Het gaat dus in oorsprong om eenvoudige landelijke huisjes waarin vroeger 'gewone mensen' woonden in traditionele en rustige omstandigheden.
volgende keer:
maken we ons zorgen om de plasticvervuiling...
Sous les verrous is de Franse titel van de Laurel and Hardy film Pardon us. Het is de Franse variant van ons 'achter slot en grendel'. Waar wij een tautologie gebruiken, volstaat in het Frans het meervoudige woord voor 'grendels'.
volgende keer:
bouwen we een hutje...
Als er geloot wordt met kleine stokjes (vaak gebeurt het met lucifers, vroeger met stukjes stro) hoopt iedereen aan het langste eind te trekken, wie aan het kortste trekt is de pineut.
Het woord paille ('stro' en daarvan afgeleid ook 'rietje') zelf komt van het Latijnse palea dat ook stond voor een strootje dat gebruikt werd in kinderspelletjes en bepaalde rituelen. De uitdrukking is in de negentiende eeuw in het Frans in zwang geraakt terwijl het ook al in veel andere Europese talen bestond.
volgende keer:
gaan we op slot...
'Het zijn altijd dezelfden die worden geciteerd. Geen wonder dat ze zo bekend zijn.'
Aan de uitdrukking van vandaag hoef ik niets uit te leggen. Het is gewoon een andere manier om hetzelfde te zeggen.
de volgende keer:
trekken we aan het kortste eind...
De uitdrukking van vandaag is de titel van een beroemd toneelstuk uit 1834 van Alfred de Musset. Het legt er de nadruk op dat liefde een intens gevoelen is dat serieus moet worden genomen. Als je er te lichtvaardig mee omgaat kan dat ernstige blessures aanrichten in het zielenleven van iemand die oprecht liefheeft.
volgende keer:
verbazen we ons niet...
Als docent moet je beloningsgericht zijn door het positieve te benadrukken.
denkt: Oeioeioei, 25 van de 26 fout... maar denk aan de pedagogiek van het succes...
zegt: Bravo Kevin, één woord zonder fouten. Nogmaals gefeliciteerd!
volgende keer:
nemen we de liefde serieus...
De petrochemische industrie neemt belangrijke milieumaatregelen:
'We gaan in de kantine plastic rietjes verbieden!'
volgende keer:
willen we slagen...
Iemand die beroemd is wordt ook wel een ster genoemd en iemand die het binnenkort wordt een rijzende ster. De uitdrukking is begin twintigste eeuw overgenomen uit het Engelse rising star.
volgende keer:
nemen we de liefde serieus...
... dat doet nummer 2 op de foto misschien enigszins met haar tas, verder is het een beetje een monotoon beeld zo.
Wie 'de kleur aankondigt' laat eerlijk en duidelijk zien wat hij of zij wil of wat zijn of haar bedoelingen zijn. De uitdrukking komt uit het kaartspel waar je 'kleur bekent': vertelt met welke kleur (harten, ruiten, klaveren, schoppen) je uitkomt.
volgende keer:
zien we een ster opkomen...
... en dan bedoelen we dat in eerste instantie in positieve zin, zoals je in het Engels kunt zeggen to return the favour. Als iemand je een dienst heeft bewezen, wil iets goeds terugdoen.
Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan... de uitdrukking kan ook ironisch gebruikt worden, dus als iemand je een loer draait kun jij de behoefte hebben hetzelfde te doen, net zoals de lift op en neer kan bewegen. Dan wordt het in feite 'terugbetalen'.
volgende keer:
bekennen we kleur...
Als hondenliefhebber begrijp ik beide wensen niet, maar het is waar dat sommigen mensen in hun woede en vooroordelen gemakkelijk een aanleiding vinden om iemand van de vreselijkste dingen te beschuldigen om van hem af te komen. Zo is er een politieke partij die de enige andere partij waarmee ze de afgelopen 25 jaar een hele kabinetsperiode heeft uitgezeten categorisch uitsluit omdat er met die partij totaal niet te reageren is.
De uitdrukking dateert al uit de dertiende eeuw: Qui bon chien veut tuer, la rage li met seure ('wie een goede hond wil doden, beticht hem van hondsdolheid'). In een tijd waarin honden nog niet tegen hondsdolheid konden worden gevaccineerd, was de enige mogelijkheid om besmetting te voorkomen, de hond af te maken. In de oorspronkelijke versie van de uitdrukking werd de executiemethode nog niet vermeld.
volgende keer: sturen we de lift terug...
Je kunt nog zulke mooie dingen bedenken, het is wel de bedoeling dat je er ook gebruik van maakt. Het is tenslotte niet gemaakt voor honden, maar voor mensen...
volgende keer:
verdrinken we een hond...
 |
| School: cijfers vervangen door kleuren? - Maar wat ben jij aan het doen? - Ik reken mijn gemiddelde uit... |
Het is weer toetsweek en ik moet dus vele cijfers uitdelen. Ik ga het niet meer meemaken in de kleine twee jaar die me nog resten, maar soms zou ik graag onder die cijferdruk uitkomen en een andere manier van beoordelen toepassen. Met deze zet ik de leerlingen misschien zelfs aan tot creativiteit...
volgende keer:
zitten we met ons hoofd in de wolken...
Om aan te geven dat iemand een beetje dom en naïef is, worden vaak namen van vogels gebruikt. Het woord pigeon zelf heeft een etymologische oorsprong in het Latijnse pipio wat niet veel meer betekent dan een 'dier dat piept'. Het Franse woord dupe komt van déhupper ('ontkuiven' of 'onthoppen' naar de kuifdragende vogel, de hop'). De hop komt echter veel minder vaak voor dan de duif en de stadsvogel heeft dan ook al in de Middeleeuwen de reputatie van 'dom en naïef' gekregen.
volgende keer:
moet ik cijfers geven...
Chiche betekent 'karig' of 'schriel', maar kan ook 'gierig' betekenen. Je kunt er ook iemand mee uitdagen: Tu n'es pas chiche de le faire! ('Je durft het toch niet!'). Samenhangend met dat laatste kun je ook Chiche! uitroepen in de betekenis 'Wedden!'
Maar voor de uitdrukking van vandaag gaat het om de eerste betekenis 'karig, met weinig middelen'. En dan heb je geen nagel om aan je kont te krabben en kun je niet copieus eten. Misschien moet je je tevreden stellen met een handje kikkererwten (pois chiches).
volgende keer:
zijn we een duifie...
'Het is weer prijzenbal' of 'prijzenfeest'. Zo willen supermarkten nog wel eens adverteren in de hoop nieuwe klanten aan te trekken. Maar de valse des étiquettes gaat doorgaans de andere kant op: alles wordt duurder.
Er is ook een liedje met dezelfde titel van Le soldat rose, hieronder met tekst erbij. Zing mee, zou ik zeggen!
volgende keer:
moeten we de buikriem aanhalen als de prijzen zo stijgen...
Veel Franse uitdrukkingen danken hun bestaan aan de literatuur. Heel vaak betreft het fabels van La Fontaine maar bij de uitdrukking van vandaag gaat het om een roman van Hervé Bazin, la mort du petit cheval. Het paardje dat in deze roman het leven laat, is een veelbelovend toekomstig rijpaard. Met zijn dood verdampen ook de toekomstplannen van de eigenaar.
volgende keer:
hebben we het over dansende etiketten...
Nee, het gaat hier niet om een kandidaat die geen etiquette heeft, die niet weet hoe hij zich moet gedragen, hoewel... misschien toch wel iemand die niet de fijne kneepjes kent van het politieke spel. Een candidat sans étiquette is namelijk een kandidaat op wie je niet het etiket van een bepaalde politieke partij kunt plakken, iemand zonder binding met een bepaalde politieke partij.
volgende keer:
is het paardje dood...
Is dit de nabije toekomst? Zullen ouden van dage een nostalgische tocht maken om dat ene restje sneeuw te gaan bekijken dat bewaard is gebleven omdat er een appellation d'origine contrôlée van is gemaakt?
volgende keer:
hebben we het over kandidaten zonder etiquette...
Laten we de Franse taal redden!
Zo zeg je niet 'lol' maar... 'mdr'!
Uitleg: lol is sms-taal voor laughing out loud.
In het Frans is dat mdr : mort de rire ('ik lach me dood').
volgende keer:
beklimmen we een besneeuwde bergtop...