c'est le monde à l'envers

dat is de wereld op zijn kop / dat is de omgekeerde wereld

Sommige mensen zijn er erg goed in de dingen helemaal anders voor te stellen dan ze in feite zijn - bijvoorbeeld volharden dat een sociale partij extremistisch is en een extreemrechtse partij in het midden zit - en dan kan iemand die zich hier niet in kan vinden dat de 'omgekeerde wereld' of 'de wereld op zijn kop noemen'. Het is wel een uitdaging om uit te maken wanneer de wereld - die toch een bol is - op zijn kop staat en wanneer niet, of zou de uitdrukking zijn bedacht door flatearthers? Nou, dat is dan wel de wereld op zijn kop...

volgende keer:
maken we onze handen vuil...

dessins humoristiques : les chenilles des chars

kerstgedachte over rupsbanden

Om over na te denken:

'Rups(band)en van tanks worden nooit vlinders'.

Chenilles kan zowel 'rupsen' als 'rupsbanden' betekenen.

volgende keer:
hebben we de wereld op zijn kop...

dessins humoristiques : le souffle

lange adem

- Hoe minder je adem je hebt, 
hoe meer kaarsjes je moet uitblazen. 
Dat is toch gek?

Vandaag is het Sint-Lucia in Zweden (en in Den Haag vanavond in de Kloosterkerk...), een stemmig lichtfeest midden in de winter.

volgende keer:
gaan we rupsen zoeken...

avoir des tablettes de chocolat

een wasbord / sixpack hebben
('een reep chocola hebben')

De uitdrukking bestaat in verschillende varianten: ik ben ook les tablettes de chocolat en une tablette de chocolat tegengekomen. Veel Nederlanders zijn door de invasie van Engelse woorden misschien inmiddels vergeten dat wij ook onze Nederlandse variant hebben: 'een wasbord hebben', maar ja, wie weet nog wat een wasbord was? 

Terug naar de Franse uitdrukking. Uiteraard gaat het hier ook om de uiterlijke overeenkomst, in dit geval met een chocoladereep, al zal dat dan niet een Tony's Chocolonely zijn. Voor de liefhebbers van feitjes: de eerste chocoladereep werd in 1847 geproduceerd door J.S. Fry & Sons in Bristol en het maken van chocolade zoals wij die nu kennen door cacaopoeder en cacaoboter met elkaar te vermengen in 1828 door... van Houten.

volgende keer:
blazen we de kaarsjes uit...

passer la rampe

Voor uw veiligheid: houd de leuning vast

goed over het voetlicht komen / inslaan / overkomen
('over de trapleuning gaan')

In de uitdrukking van vandaag is de rampe niet de 'trapleuning' of 'helling' maar een rij schijnwerpers (vroeger kaarsen) voor aan het toneelpodium bedoeld om de gezichten van de acteurs duidelijker uit te laten komen voor het publiek. Figuurlijk kan de uitdrukking gebruikt worden om te zeggen dat een boodschap goed overkomt of zelfs inslaat bij het publiek.

volgende keer:
hebben we chocoladerepen...

baver sur la réputation de quelqu'un

iemands reputatie bezoedelen
('kwijlen op iemands reputatie')

Als je 's nachts op je kussen hebt liggen kwijlen, dan word je wakker met een vies, nat kussen. Je kussen is bezoedeld. Iets soortgelijks kan figuurlijk gebeuren met je reputatie als iemand daarover heeft lopen kwijlen...

volgende keer:
springen we over de balustrade...

jus de chaussettes

slappe koffie
('sokkensap')

De laatste jaren van zijn leven zette mijn  lieve vader dit: waterig slappe koffie. Hij serveerde het feestelijk in een wijnglas, dat dan weer wel. Maar je hoeft hier niet dement voor te zijn. Bij koffie komt het nauw en iedereen heeft een andere smaak. Sommigen houden van heel straffe koffie, anderen zetten een kopje sokkensap voor je neer, want zo noemen ze dat in Frankrijk: jus de chaussettes. De uitdrukking is afkomstig uit de Frans-Pruisische oorlog in 1870. Soldaten probeerden daar koffie te zetten in grote ijzeren ketels, maar hadden geen filters. Daarvoor zetten ze sokken in. Het resultaat was een waterige tamelijk smakeloze koffie die dan ook al snel 'sokkensap' werd genoemd.

volgende keer:
gaan we kwijlen...

entre deux portes

in de gauwigheid
('tussen twee deuren')

Tenminste... dat is de betekenis die Van Dale aan de uitdrukking geeft. Een Franse bron vertelt mij echter dat het niet zo zeer om de snelheid gaat maar om de onzekerheid over wat je moet kiezen. Welke deur moet je kiezen? Je hebt eigenlijk niet de tijd om erover na te denken, maar je moet kiezen, ook al weet je niet wat je achter beide deuren te wachten staat.

volgende keer:
hebben we slappe koffie...

dessins humoristiques : femme de ménage et jardinier

de schoonmaakster en de tuinman

- Schat, als jij leert strijken, zouden we geen schoonmaakster meer nodig hebben.

- Ja, en als jij leert hoe je de liefde moet bedrijven, hebben we geen tuinman meer nodig!

volgende keer:
kijken we tussen de deuren...

dessins humoristiques : avoir des enfants

kinderen krijgen

om over na te denken:

'Waarom krijgen we kinderen als we jong zijn? En niet wanneer we met pensioen zijn en eindelijk tijd hebben om voor ze te zorgen?'

volgende keer:
zoeken we een bijbaantje...

mettre à la porte

de deur wijzen / wegsturen
('aan de deur zetten')

In de Nederlandse uitdrukking gunnen we degene op wiens aanwezigheid niet langer prijs wordt gesteld nog het initiatief om zich uit eigen beweging naar de uitgang te begeven, in de Franse word je als een vuilniszak bij de deur gezet.

volgende keer:
krijgen we kinderen...

savoir ce que quelqu'un a dans le ventre

weten wat iemand waard is
('weten wat iemand in de buik heeft')

In het geval van de foto heb ik wel een vermoeden, maar in de meeste andere gevallen moet ik er toch naar gissen. In de vijftiende eeuw was dat niet anders. In vroeger tijden werd nog vaak aangenomen dat het denkvermogen niet in het hoofd maar in de buik plaatsvond - denk ook maar aan onze 'buikgevoelens' - en de uitdrukking betekende toen dan ook dat je wist wat iemand van plan was. In de loop van de tijd verschoof de betekenis van de uitdrukking naar 'waartoe iemand fysiek en mentaal in staat was', 'wat zijn of haar ambitie was'.

volgende keer:
gaan we naar de deur...

pauvreté n'est pas vice

'Armoede is geen ondeugd. Mijn God!
Een ondeugd is aangenaam.'

armoe is geen schande
('armoede is niet ondeugd')

... maar onhandig is het wel. Op de fiets op weg naar de sportschool viel ongemerkt ergens mijn portemonnee met alle pasjes (ID, bankpassen, creditcard en treinkaart) uit mijn trainingsbroek. Het hele traject terugrijden - twee uur op de fiets in totaal - en een bezoek aan het politiebureau leverden niets op. Gelukkig maar dat een noodpakket heb met contant geld, maar het kostte me wel mijn nachtrust. 

volgende keer:
hebben we iets in onze maag...

courir ventre à terre

hard weglopen / wegrennen
('met de buik over de grond rennen')

Op het plaatje zien we een paard dat in de snelheid bijna met zijn buik over de aarde scheert terwijl de jockey met zijn buik bijna het paard raakt. Hetzelfde lijkt bijvoorbeeld te gebeuren bij motorrijders die tijdens een race zo voorover hellen dat hun buik bijna de grond raakt.

volgende keer:
hebben we een armoedige bijdrage...

des paroles sibyllines

raadselachtige woorden / orakelspraak
('Sibyllijnse woorden')

We kennen allemaal wel het beeld van de Pythia die gezeten boven een scheur in de aardkorst in Delfi waaruit bedwelmende gassen opstegen en onder invloed daarvan raadselachtige orakelspreuken deed die de ontvanger met de grootste moeite moest zien te ontcijferen om daaruit een voorspelling te destilleren. Ook de verzen van Nostradamus zijn voor veel interpretaties vatbaar en het is nog steeds een veel toegepaste techniek door moderne 'toekomstvoorspellers'. Misschien word je paradoxaal genoeg juist wel serieus genomen als je zo raadselachtig mogelijk spreekt.

In de Griekse Oudheid waren Sibyllen priesteressen van Apollo die geraadpleegd werden als er een belangrijke beslissing moest worden genomen en die daarmee dus de grondslag vormden voor een hele beroepsgroep die op raadselachtige wijze probeert te voorzien in de behoefte van mensen om enig inzicht te krijgen in hun lotsbestemming.

volgende keer:
blijven we laag bij de grond...