traîner un boulet

een blok aan je been

('een kanonskogel meeslepen')

We kennen allemaal nog wel de plaatjes uit de stripverhalen waarin boeven steevast werden voorgesteld als gevangenen met een gestreept tenue en met een voet vastgeketend aan een kanonskogel. De tijd dat gevangenen op deze wijze uitgedost dwangarbeid moesten verrichten is inmiddels voorbij, maar het beeld is zo sterk dat het is blijven hangen in stripverhalen en in uitdrukkingen als ons 'blok aan je been' en het Franse traîner un boulet. Dat de uitdrukking nog altijd actueel is blijkt ook weer uit de volgende cartoon over Marine Le Pen op weg naar de komende presidentsverkiezingen:

Hierin is haar vader Jean-Marie het blok aan haar been: met zijn voortdurende ontkenningen van de holocaust (Marine Le Pen op weg naar de verkiezingen van 2017 met haar vader vastgeketend aan haar been: 'de gaskamers zijn een detail van de oorlog... en verder gaan we een oven voorbereiden voor artiesten die tegen het Front National zijn... en Durafour crématoire*' ... 'Maar houd nou eindelijk eens je mond, papa!... Straks horen ze je nog!)

*Michel Durafour is een Frans politicus die samen met de communisten een blok wilde vormen tegen extreem rechts. Jean-Marie Le Pen refereerde op de nationale dag dat de massale jodendeportaties herdacht werden naar hem door hem Monsieur Durafour crématoire te noemen (een four crématoire is een verbrandingsoven). Hij vond het zelf wel een geslaagde grap...

volgende keer

laat even op zich wachten - sorry - ik las even een voorjaarsstop in. Tot over een week!

jeter son dévolu sur

zijn keuze laten vallen op, zich toe-eigenen

Een kleine veertig jaar geleden kon ik de pracht van deze kapel niet bewonderen omdat hij bezet werd door een rode stoet kardinalen die er stembriefjes moesten verbranden in een kacheltje tot hun keuze later op die dag viel op de Poolse paus. De uitdrukking laat zich niet makkelijk letterlijk vertalen, maar heeft van oorsprong alles te maken met de paus.  Het woord dévolu is namelijk afgeleid van het Latijnse  devolvere dat in de zestiende eeuw in het kerkrecht gebruikt wordt om aan te geven dat het eigendom van een in ongenade gevallen geestelijke toevalt aan de paus. Het laat zich raden dat van dit recht later herhaaldelijk misbruik is gemaakt: het werd een sport om iemand onwaardig te verklaren en zo in het bezit te komen van diens goederen. Vervolgens verschoof de betekenis van de uitdrukking ook naar andere prooien: zo kon een man ook jeter son dévolu sur een andere vrouw of man, waarbij het niet per se gaat om fysieke goederen maar andere fysieke kwaliteiten. Inmiddels is de connotatie van misbruik  niet altijd meer aanwezig en kan de uitdrukking ook gewoon gebruikt worden als je na lange aarzeling uiteindelijk je keuze op iets of iemand laat vallen.

volgende keer

Kunnen de Fransen ook een blok aan hun been voelen?

on se les pèle

sterven van de kou
('we pellen/vervellen ze')

Zie jij wat ik zie? Dat kan kloppen. Er bestaan verschillende varianten van deze uitdrukking (ça pèle, je pèle, enz.) die in feite een bestaand fysiologisch verschijnsel beschrijft dat kan optreden wanneer onze huid te lang aan extreme kou wordt blootgesteld: de huid gaat uitdrogen en afschilferen, we gaan vervellen. De uitdrukking is voor het eerst opgetekend in 1918, aan het eind van de Eerste Wereldoorlog. Toen was de kou nog het onderwerp: un froid qui pèle ('een kou die doet vervellen'). Later is het slachtoffer onderwerp geworden: on pèle de froid ('je vervelt van de kou') en om het allemaal nog wat verschrikkelijker te maken wordt er in de omgangstaal vaak een lichaamsdeel aan toegevoegd waarvan we het extra pijnlijk vinden dat het gaat vervellen. Dat lichaamsdeel bevindt zich doorgaans onder de gordel: se peler le cul ('je kont'), se peler le jonc (lett. 'je rietstengel', je begrijpt waarschijnlijk wel wat bedoeld wordt) of se peler les testicules/couilles. Het zijn deze laatste waaraan gerefereerd wordt in on se les pèle. Brrrr...

volgende keer

Hoe geef je aan waar je je keus op doet vallen?

ce n'est pas de la petite bière

dat is niet niks / dat is niet de eerste de beste ('dat is geen klein bier')

Persoonlijk ben ik een wijndrinker, maar als het echt warm is, is bier een heerlijke dorstlesser. Ik ben ooit in de zomer heen en weer gefietst naar Leiden en toen heb ik me bij aankomst thuis getrakteerd op een liter bier. Dat was heerlijk, maar niets vergeleken bij wat je op de foto ziet... dat is echt niet niks, maar ook niet aan mij besteed. Dat kan ik beter meteen in de toiletpot deponeren, een stuk efficiënter. Maar alle gekheid op een stokje: waarom maakt de Fransman de vergelijking met een biertje? Het gaat niet om de kwantiteit, maar om de kwaliteit. In de zeventiende eeuw had je een onderscheid tussen forte bière ('stevig bier'), gebrouwen van vers graan en petite bière, gebrouwen van graan dat al eerder gebruikt was om bier van te maken. De uitdrukking zelf is overigens pas in de achttiende eeuw opgetekend, en die kan zowel voor een verschijnsel ('niet niks') als voor een persoon ('niet de eerste de beste') gebruikt worden.

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans dat je staat te blauwbekken van de kou?

faire des chichis

kouwe drukte maken
('churro's maken')

Het plaatje suggereert dat de uitdrukking iets te maken heeft met de oliebolvariant die door Spanjaarden wel als ontbijt wordt genuttigd, maar niets is minder waar. Chichi is waarschijnlijk gewoon een verdubbeling van chiche dat 'karig, kleinzielig' betekent. In de negentiende eeuw is daaruit de uitdrukking faire des chichis ontstaan: je aanstellen om niks, kouwe drukte maken dus...

volgende keer
Hoe zeg je dat iets niet niks is of iemand niet de eerste de beste?

hoe vertaal je 'volgende' in het Frans?

une autre fois, ceci, ce qui suit, le lendemain, postérieur, prochain, suivant, ultérieur, voici

Tja, voor de Franse Parti socialiste en de Nederlandse PvdA geldt nagenoeg hetzelfde: wie wil de volgende zijn om deze partij te leiden?...

'De volgende!' is in het Frans Au suivant ! of À la suivante ! als het alleen om vrouwelijke gegadigden gaat, waarbij à staat voor de beurt (cf. à toi 'jij bent aan de beurt', een verkorting van le tour est à toi, c'est ton tour).

Suivant is de meest letterlijke vertaling van ons 'volgende'. Het andere woord dat heel veel voor 'volgende' gebruikt wordt, is prochain, dat eigenlijk 'naaste', 'dichtstbijzijnde' betekent. In tijdsbepalingen gebruik je prochain als je het heden als uitgangspunt neemt en suivant als je een ander punt in de tijd als uitgangspunt neemt: L'année prochaine, j'envisage de faire le tour du monde ('ik overweeg volgend jaar een wereldreis te gaan maken') en L'année suivante, il s'est marié ('het (daarop)volgende jaar is hij getrouwd'). Voor 'de volgende dag' bestaat één woord, nl. le lendemain. Dit woord kan ook met dagdelen gecombineerd worden: le lendemain matin ('de volgende ochtend').

'Een volgende keer' is gewoon une autre fois. 

Als je met 'volgende' 'latere' of 'verdere' bedoelt, kun je ook de formelere woorden postérieur of ultérieur gebruiken: les développements ultérieurs ('volgende (verdere) ontwikkelingen').  

'Het volgende' kun je vertalen als ce qui suit ('wat volgt') of gewoon ceci ('dit'): 'het gaat om het volgende' : il s'agit de ceci of voici ce dont il s'agit (lett. 'dit is waarom het gaat'). Dat voici kun je ook als volgt inzetten: voici ce que j'ai trouvé ('daar heb ik het volgende op gevonden'). 

la prochaine fois

Hoe kun je kouwe drukte maken in het Frans?

il y a belle lurette

een hele tijd geleden
('een mooie lurette geleden')

Het woord lurette laat zich niet vertalen, omdat... het niet bestaat, dat wil zeggen, het bestaat alleen in deze uitdrukking en heeft geen zelfstandige betekenis. Het is voor het eerst opgetekend in 1877 en komt van de samentrekking van de woorden belle en heurette ('uurtje, tijdje') of hurette, hetgeen ook geen officieel Frans is, maar in verschillende Franse dialecten bestaat om een onbepaalde tijd aan te duiden. Eigenlijk is het achtervoegsel -ette een verkleinwoordje (denk aan maisonnette 'huisje' of fillette 'klein meisje'), maar de toevoeging belle ('mooi') geeft juist een verlenging aan de tijd: een 'mooie/flinke tijd geleden'. Interessant hoe dat in de taal kan werken...

volgende keer

Hoe vertaal je 'volgende' in het Frans?

se presser le citron

zich suf piekeren, zich het hoofd breken
('je citroen persen')

De citroen staat hier uiteraard symbool voor je hoofd, dat je helemaal uit probeert te persen om in een uiterste inspanning tot de kern van de zaak te komen.

Een ander voorbeeld van het woord citron als metafoor voor het hoofd, vind je in recevoir un coup sur le citron ('een klap op de kop krijgen').

Je kunt overigens iemand anders ook presser comme un citron (lett. 'iemand als een citroen uitpersen') en dan buit je iemand helemaal uit. Wij kunnen dan ook zeggen dat je iemand 'uitknijpt'.

volgende keer

duiken we het verre verleden in...

avoir un chat dans la gorge

een kikker in de keel hebben
('een kat in de keel hebben')

Waar in veel Europese landen iemand een kikker in de keel heeft, als de stem wat rauw wordt, verschuilt zich in de Franse kelen een kat. Waarom? Er is wel geopperd dat de uitdrukking eerst luidde avoir un maton dans la gorge. Maton is (een prop) gestremde melk en kan figuurlijk ook staan voor andere proppen, zoals een vezelklonter. Dat woord is vervolgens verward met matou, dat 'kater' betekent. 

Wij hebben een brok in de keel, als we ergens door ontroerd zijn. De Fransen hebben dan een knoop in de keel (un noeud dans la gorge), of een 'geknoopte keel' (la gorge nouée). Je zal de aandoening maar hebben...

volgende keer

Hoe kun je je suf piekeren in het Frans?

donner de la confiture aux cochons

paarlen voor de zwijnen gooien
('varkens jam geven')

In het Frans bestaat ook de uitdrukking jeter des perles aux pourceaux of aux cochons (een pourceau is ook een zwijn), maar uiteraard spreekt een culinaire variant de Fransen weer meer aan. Zoals wij om het ijs te breken steevast over het veranderlijke Nederlandse weer beginnen te praten, wisselen de Fransen recepten uit, bij voorkeur over grootmoeders zelfgemaakte jam, pardon confiture. Iedereen is natuurlijk buitengewoon trots op zijn eigen unieke confiture, die met veel zorg en liefde is bereid en het is dan ook een voorrecht om dit gekoesterde product te mogen savoureren. Het laatste wat je hiermee zou doen, is het de zwijnen voeren, want die savoureren niet, maar schrokken alles kritiekloos op. Dan heb je natuurlijk geen eer van je werk...

volgende keer

Hebben de Fransen soms ook een kikker in de keel?

battre le briquet

iemand het hof maken / een seksuele relatie hebben / je benen stoten onder het lopen
('een vonk doen overslaan (met een aansteker/vuursteen')

Zou op deze Valentijnsdag de vonk overslaan? 

een briquet is een aansteker, aanvankelijk een vuursteentje waarop je moest slaan om een vonk te verkrijgen waarmee je een vuurtje kon maken. Daaruit volgt de figuurlijke betekenis 'een vonk doen overslaan'. In het Frans kun je iemand ook enflammer, lett. 'vlam doen vatten', 'in vuur en vlam zetten'. Als dat eenmaal gelukt is, kun je je vlam ook tussen de lakens krijgen, vandaar de tweede betekenis. De laatste betekenis staat er een beetje los van en is gewoon een vergelijking met twee stenen die je steeds op elkaar ketst om vuur te verkrijgen. Wat niemand zich misschien realiseert, is dat de uitdrukking ook voorkomt in een op het eerste gezicht heel onschuldig kinderliedje, dat bij nadere beschouwing in een heel ander licht komt te staan, nl. Au clair de la lune ('in de maneschijn'):

Au clair de la lune, mon ami Pierrot
Prête-moi ta plume, pour écrire un mot.
Ma chandelle est morte, je n'ai plus de feu.
Ouvre-moi ta porte, pour l'amour de Dieu.

Au clair de la lune, Pierrot répondit :
« Je n'ai pas de plume, je suis dans mon lit.
Va chez la voisine, je crois qu'elle y est
Car dans sa cuisine, on bat le briquet. »

Au clair de la lune, l'aimable Lubin
Frappe chez la brune, elle répond soudain
« Qui frappe de la sorte ? », il dit à son tour
« Ouvre votre porte pour le Dieu d'Amour »

Au clair de la lune, on n'y voit qu'un peu
On chercha la plume, on chercha du feu
En cherchant d'la sorte je n'sais c'qu'on trouva
Mais je sais qu'la porte sur eux se ferma.

Allereerst stond waarschijnlijk in de oudste versie van dit lied in vers 2 niet plume, maar lume ('licht dat nodig is als de kaars gedoofd is'), maar dit even terzijde. Belangrijker is Lubin in het eerste vers van de derde strofe. In een zestiende-eeuwse ballade van de beroemde Clément Marot was Lubin de naam van een wellustige, losbandige monnik. Hij wordt naar de buurvrouw in de keuken verwezen, die daar bat le briquet. Zo gezegd, zo gedaan. En als ze dan verschrikt roept 'Wie klopt daar zo?', antwoordt Lubin dat ze haar deur moet openen voor de God van de Liefde... En in de maneschijn, waarin je niet veel ziet, zocht men naar een beetje licht, en er werd naarstig gezocht, maar we weten niet wat ze vonden, maar wel dat de deur zich achter hen sloot...
Tja, wat zou daar gebeurd zijn?...

volgende keer
gooien we paarlen voor de zwijnen...

prendre la poudre d'escampette

ertussenuit knijpen
('het escampetpoeder pakken')

Op het eerste gezicht een mysterieuze uitdrukking, want wat is in hemelsnaam een escampette? Is het een of andere bloemsoort die je kunt laten uitdrogen tot poeder? Nee, er bestaat nergens een plantensoort met deze naam. Het is een verkleinwoordje van het zestiende eeuwse woord escampe dat 'vlucht' betekent (cf. het Engelse escape). O.K. 'de vlucht nemen', dat kunnen wij ook zeggen, maar waarom dan dat poeder? Misschien gaat het hier om het stof dat je doet opwaaien als je plotseling de benen neemt...

volgende keer

bespreken we een uitdrukking die zowel 'een vrouw het hof maken' (het is tenslotte Valentijnsdag) betekent als 'versieren', 'je benen stoten onder het lopen' en 'vuur slaan uit een aansteker'...

hoe vertaal je 'krijgen' in het Frans?

avoir, attraper, se couvrir de, donner, il va faire, obtenir, prendre, recevoir, etc., etc.

Binnenkort is het weer Valentijnsdag, dus dacht ik... laten we de vertaling van het woord 'krijgen' bespreken, maar eigenlijk is dat schier onmogelijk. Het is een van die woorden die in het Nederlands ontzettend veel kan aanduiden en waar het Frans gewoon geen term voor heeft. Het is dus iedere keer weer afhankelijk van de precieze context. Ik bespreek daarom maar een paar hoofdbetekenissen van ons woord 'krijgen'. De eerste is natuurlijk 'ontvangen'. Als het gaat om een cadeau, een prijs, een compliment of iets dergelijks, dan kun je het werkwoord recevoir gebruiken: recevoir un cadeau, des compliments. Andere dingen waarvoor je recevoir kunt gebruiken zijn bijvoorbeeld un message ('een boodschap'), une lettre ('een brief'), des invités ('gasten'), une récompense ('een beloning'). Het hoeft trouwens niet per se positief te zijn. Zo kan een kind ook recevoir une correction ('een pak slaag krijgen').

Een iets officiëlere of formelere term is obtenir ('verkrijgen'). Dingen die je kunt obtenir zijn bijvoorbeeld un diplôme, une note ('een cijfer'), un zéro de conduite ('een onvoldoende voor gedrag').

Kinderen krijg je natuurlijk niet ingepakt als cadeautje, of over de post. Daarvoor wordt gewoon het neutrale avoir gebruikt: avoir un enfant ('een kind krijgen'). Voor sommigen betekent dat ook dat ze moeilijkheden krijgen (avoir des ennuis). 

Ziektes 'vang' of 'neem' je: attraper une maladie ('een ziekte krijgen'), prendre un rhume ('verkouden worden'). 

Bomen die weer blaadjes krijgen se couvrent de feuilles ('bedekken zich met blaadjes').  

Je kunt het ook omdraaien, waardoor je 'krijgen' met 'geven' vertaalt: 'Daar krijg ik nachtmerries van' vertaal je als Ça me donne des cauchemars. 

Als het om weersgesteldheden gaat, gebruik je vaak faire in de toekomende tijd: il va faire mauvais ('we krijgen slecht weer').

Er valt wel een boek te schrijven over alle manieren om ons 'krijgen' in het Frans vertaald te krijgen. Mais ça se vend où? ('waar kun je dat krijgen?')...

volgende keer

Hoe kun je er in het Frans tussenuit knijpen?

un apothicaire sans sucre

een bakker zonder brood/meel?
('een apotheker zonder suiker')

Eerlijk gezegd schiet me niet meteen een passende Nederlandse uitdrukking te binnen, terwijl die er vast zal zijn, vandaar het vraagteken. Mocht iemand een mooie vertaling weten, dan houd ik me aanbevolen. Het gaat dus om iemand die niet over de essentiële middelen beschikt om zijn beroep uit te kunnen voeren. 

Dan denken wij natuurlijk niet meteen aan een apotheker zonder suiker, dus de uitdrukking moet al van lang geleden dateren.

Nu beschikt ieder huishouden over (te veel) suiker, maar in de Middeleeuwen was dat wel anders. In Frankrijk wordt het woord suiker pas aangetroffen in een tekst uit 1333. Geraffineerde suiker werd toen exclusief door de Italianen aangevoerd uit het Oosten via Alexandrië. 

En aangezien suiker indertijd nog zo zeldzaam was, werd het nauwelijks als voedingssupplement gebruikt, maar eerder als geneesmiddel. Een huishouden kon er niet over beschikken, maar een apotheker zonder suiker kon zijn beroep niet serieus beoefenen...

volgende keer

Hoe vertaal je 'krijgen' in het Frans?

ne plus savoir où donner de la tête

niet meer weet weten waar je moet beginnen, overstelpt zijn door werk
('niet meer weten waar je hoofd moet geven')

Dit gevoel bekruipt me ook nog wel eens. Eigenlijk ziet de situatie er bij mij op dit moment ook ongeveer zo uit... Maar gelukkig kan ik het hoofd nog wel boven... de papieren houden. 

De uitdrukking bestaat in enkele varianten, waaronder ne pas savoir où donner de la tête en ne savoir où donner de la tête. Over de oorsprong heb ik helaas niets kunnen vinden, maar ik denk dat het betekent dat je zoveel te doen hebt, dat je niet meer weet waar je je eerste aandacht aan moet besteden (met je hoofd). Nou ja, zolang het maar leuke zaken zijn, dan gaat het goed...

volgende keer

Wat mag er in de inventaris van een apotheker niet ontbreken?

passer en trombe

voorbijstuiven
('in een wervelwind voorbijkomen')

Een trombe is een windhoos en daarmee is het beeld natuurlijk duidelijk. Het wordt ook maar al te vaak in tekenfilms gebruikt: denk aan personages als Roadrunner en Speedy González. Gisteren hadden we het nog over de plotselinge opkomst van de presidentskandidaat Emmanuel Macron en vroegen we ons af of hij een blijvertje zou zijn of dat hij alleen als een komeet (of een wervelwind) voorbijschiet. De toekomst zal het leren...

Volgende keer
Hoe zeg je in het Frans dat je niet meer weet waar je moet beginnen, omdat je overstelpt bent met werk?

tenir le bon bout

aan de winnende hand zijn
('het goede eind vasthouden')

Dit voorjaar zijn er presidentsverkiezingen in Frankrijk. Zou deze man aan het langste eind trekken? Als een meteoor verscheen deze onafhankelijke kandidaat op het strijdtoneel, Emmanuel Macron, 39 jaar jong, ex-minister van economische zaken onder François Hollande en nu kandidaat voor zijn nieuw opgerichte partij En Marche ('Voorwaarts'), misschien nog het meest te vergelijken met ons D66. Alles wijst erop dat Marine Lepen de eerste ronde van de verkiezingen gaat winnen, maar ze zal waarschijnlijk (hopelijk) niet de absolute meerderheid krijgen. Het lijkt er nu op dat de relatief onervaren Macron vervolgens in de tweede ronde de beste kaarten heeft, dat hij zoals je in het Frans zegt 'het juiste eind vasthoudt'. We zullen het zien. Peilingen kunnen zich vergissen, zo hebben we de afgelopen tijd geleerd. Het worden spannende tijden dit jaar in Frankrijk, Nederland en Duitsland...

volgende keer

Is deze kandidaat een blijvertje of stuift hij alleen voorbij?

ce n'est pas négociable

afspraak is afspraak
('dat is niet onderhandelbaar')

We leven (helaas) in een tijd waarin we elkaar steeds minder vertrouwen en voortdurend bezig zijn elkaar aan de afspraken te houden. Deze afbeelding ('over onze manier van leven valt niet te onderhandelen' met een ondertoon van 'onze manier van leven, daar blijf je van af') is gepost door een traditionalistische Fransman die bang is dat de Franse manier van leven bedreigd wordt door, ja waardoor?... Door de immigratie? Of door de vercommercialisering en de grootschaligheid? In dat laatste kan hij misschien wel eens gelijk hebben. De foto appelleert in ieder geval wel aan mooie herinneringen die menigeen van ons aan la douce France zal hebben: een knapperig brood, een stukje kaas en een glaasje rode wijn. Heerlijk toch? Maar wat mij betreft kan die manier van leven gewoon blijven bestaan naast andere. Iedere dag Franse kaas met rode wijn is ook weer een beetje veel van het goede. Een pan dampende couscous en een geurige tajine of een knapperige taco met romige guacamole kan ik ook niet versmaden. Laten we afspreken dat we elkaar blijven vertrouwen. Daarover valt wat mij betreft niet te onderhandelen...

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans dat iemand 'aan de winnende hand' is?

les commentaires vont bon train

Het commentaar is niet van de lucht
('de commentaren gaan goede gang')

Hij weet toch maar iedere dag het nieuws te bepalen. Donald Trump hoeft maar een scheet te laten en de commentaren zijn niet van de lucht. Zelf denkt hij uiteraard dat het allemaal heel erg goed loopt. Hij zet in ieder geval de vaart in zijn plannen. Voor al deze uitdrukkingen kun je in het Frans aller bon train gebruiken. En nu maar hopen dat die trein niet volledig gaat ontsporen...

volgende keer

De tijden van overleg lijken afgelopen. Hoe kun je in het Frans zeggen 'Afspraak is afspraak' ?

hoe vertaal je 'graag' in het Frans?

adorer - aimer (bien) - avec plaisir - je veux bien -   je vous en prie - s'il vous plaît - volontiers

Daar gaat hij vast spijt van krijgen, Kuifje... als Bianca Castafiore zometeen inderdaad een proeve van haar zangkunsten zal laten horen in de beslotenheid van een taxi.

Volontiers is de meest gehoorde vertaling van ons woord 'graag', maar je moet wel weten dat je dat alleen zonder werkwoord gebruikt, als antwoord op een uitnodiging.

Als het een verzoek betreft, kun je ook antwoorden met Oui, je veux bien of Avec plaisir.

Wij kunnen het woord 'graag' goed combineren met een werkwoord: 'ik kijk graag naar Franse films'. In zo'n zin gebruik je niet volontiers maar aimer of adorer als je 'heel graag' bedoelt: j'aime/adore regarder des films français.

Als je iemand graag ziet, hem of haar dus mag, kun je zeggen Je l'aime bien.

De combinatie 'graag gedaan' laat zich vertalen door Je vous en prie (lett. 'ik vraag/verzoek u erom'). 

En als je met 'graag' zelf een verzoek doet, zoals in 'de rekening, graag' dan zeg je s'il vous plaît : l'addition, s'il vous plaît.

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans dat de commentaren niet van de lucht zijn?

va savoir !

Zie daar maar eens achter te komen!
('ga weten')

De titel van deze romantische komedie vol toeval en intriges betekent zoiets als 'Zie daar maar eens achter te komen!' 

De uitdrukking kan in enkele variaties voorkomen. Zo kan de aanspreekvorm verschillen: Allez savoir en Allons savoir en het kan ook worden aangevuld met pourquoi ('waarom'): va savoir pourquoi, allez savoir pourquoi, etc. ('ja, waarom eigenlijk?')

volgende keer

Hoe vertaal je 'graag' in het Frans?

se mettre en ménage

gaan samenwonen
('zich in een huishouden steken')

'Zint eer ge begint', lijkt Jacques Sternberg hier te zeggen, want volgens hem leidt samenwonen (als stel) (en ménage) onherroepelijk tot overspannenheid (surmenage). Een ménage is in eerste instantie het woord voor een 'huishouden'. Faire le ménage is dan ook 'het huishouden doen'. Het woord kan echter ook staan voor de bezittingen van een huishouden en tenslotte voor de mensen zelf die een gezamenlijk huishouden aangaan, die dus gaan samenwonen, getrouwd of ongetrouwd, met zijn tweeën of... waarom niet... in een ménage à trois...

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans 'zie daar maar eens achter te komen' ?

battre de l'aile

uit het lood geslagen zijn, vleugellam zijn
('met de vleugel slaan')

Nee, dit is geen KLM-reclame. Het gaat erom dat de vogel slechts één vleugel kan bewegen. De uitdrukking luidde aanvankelijk dan ook ne battre que d'une aile ('slechts met één vleugel slaan'). Op die manier kan een vogel niet snel vluchten en raakt hij dus snel in de problemen.

Dit kan veroorzaakt zijn doordat een vogel aangeschoten is: naast de uitdrukking battre de l'aile bestaat ook de uitdrukking avoir du plomb dans l'aile (lett. 'lood in de vleugel hebben'): met een kogel in een van je vleugels kun je slechts met één vleugel slaan en ben je dus ook 'uit het lood geslagen' oftewel 'vleugellam'.

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans dat je gaat samenwonen?

faire chou blanc

bot vangen
('witte kool maken')

We kunnen weer een culinaire uitdrukking aan ons arsenaal toevoegen: waar wij bot vangen, maken de Fransen witte kool. Toch heeft het uiteindelijk niets met de Franse keuken te maken. De uitdrukking is afkomstig uit de Berry, waarin het woord coup wel als chou(p) werd uitgesproken. De uitdrukking komt uit het kegelspel, waarin een beurt waarin geen enkel punt werd behaald een chou(p) blanc (coup blanc) ('een witte/blanco slag') werd genoemd.

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans dat je uit het lood geslagen bent?