panneaux insolites : l'habite à papa

verbindingsproblemen

"Als een klinker op een medeklinker volgt, pas je de liaison ('verbinding') toe behalve bij 'l'habit à papa' ('Papa's pak') en 'l'achat à maman' ('Mama's aankoop')!!"

Dat vergt wat uitleg voor de minder geoefende spreker van het Frans. Typerend voor het Frans is dat woorden binnen een woordgroep in de uitspraak met elkaar worden verbonden (aan elkaar worden uitgesproken) en dat er geen 'witjes' vallen tussen de afzonderlijke woorden. Zo spreek je les hommes uit als [leezom] en niet als [lee om]. Dat geldt dus inderdaad als het eerste woord eindigt op een medeklinker die los niet wordt uitgesproken (vergelijk les hommes [leezom], waarin de -s van 'les' wel wordt uitgesproken omdat het woord hommes feitelijk met een klinker begint, aangezien de Fransen de h niet uitspreken, met les femmes [leefam] waarin diezelfde -s niet wordt uitgesproken omdat het woord femmes met een medeklinker begint). 
Volgens de waarschuwende tekst hierboven gaat deze regel in twee gevallen niet op, nl. in l'habit à papa ('Papa's pak') en l'achat à maman ('Mama's aankoop'). 
Een onschuldige leerder van het Frans zal zich afvragen waarom dan niet. Het gaat hier uiteraard om de uitspraak. Zou je de -t van habit en de -t van achat namelijk wèl uitspreken, dan zouden de zinnen precies eender klinken als la bite à papa ('Papa's pik') en la chatte à Maman ('Mama's kut')...*

volgende keer:
zetten we het op een zuipen...

* Er bestaat overigens een echt voorbeeld van deze regel en dat betreft de combinatie les héros. Het Frans onderscheidt h muets ('stomme h's, die niet uitgesproken worden en dus als klinkers worden behandeld - daarbij is de liaison verplicht, zoals in het voorbeeld les hommes [leezom]. In het enkelvoud krijgen deze woorden een l' als lidwoord i.p.v. le of la: l'homme ('de man'), l'héroïne ('de heldin'). Daarnaast bestaan ook h aspirés ('aangeblazen h's, die weliswaar ook niet worden uitgesproken - het lukt de meeste Fransen gewoon niet om een h uit te spreken - maar die toch behandeld worden als medeklinkers en dus liaison vereisen en gewoon le en la als lidwoord krijgen, zoals les Hollandais / le Hollandais ('de Hollander(s)', [lee ollãdè, le ollãdè]. De herkomst van het woord is bepalend voor de vraag of de h aangeblazen of stom is: alle woorden die later uit talen als Engels, Duits en Nederlands zijn overgenomen hebben een aangeblazen h (.hollandais, .hareng, .hobby : in woordenboeken wordt er een puntje genoteerd voor een aangeblazen h) en woorden die rechtstreeks uit het Latijn of het Grieks zijn overgenomen hebben een stomme h (homme, homosexuel). Het woord héros ('held') komt uit het Grieks en zou dus net als zijn vrouwelijke tegenhanger héroïne ('heldin') met een stomme h moeten beginnen, maar dat zou in het meervoud les héros [leezeeroo] dezelfde uitspraak opleveren als les zéros ('de waardelozen, de nullen'). Daarom wordt voor dit woord een uitzondering gemaakt. Het is le .héros [le eeroo] en les .héros [lee eeroo], met een aangeblazen h dus.