dessins humoristiques : Jésus a recommencé

Jezus is weer bezig

- Goedenavond, mevrouw, wat zit er in deze fles?

o Oh, gewoon water.

- Mevrouw, het is wijn!

o Ongelofelijk, Jezus is weer bezig!

volgende keer:
zien we een shitlandschap...

parler pointu

praten met een noordelijk/Parijs accent / bekakt praten
('puntig/scherp spreken')

Tja, hoe doe je dat, puntig of scherp praten? Het is een term die vooral door mensen uit Zuid-Frankrijk wordt gebruikt om het accent van mensen uit Noord-Frankrijk of specifiek Parijs te karakteriseren. Dat heeft natuurlijk ook vaak een bepaalde gevoelswaarde. Pointu kan ook 'specialistisch' betekenen, zoals in une formation pointue ('een zeer specialistische opleiding') of 'kleingeestig' zoals in un caractère pointu ('een kleingeestige aard'). Ook kan met parler pointu 'bekakt praten' bedoeld worden.

volgende keer:
komt Jezus terug...

panneaux insolites : où mène l'escalier

waar gaat die trap naartoe?

Als je een foto maakt om een product te verkopen (op Marktplaats bijvoorbeeld), dan moet je wel zorgen dat daar niets afleidends op staat.

Zo vraagt deze potentiële koper zich af:
'Het kan me helemaal niet schelen wat die fiets kost, maar kan iemand me verklaren waar die trap naartoe gaat?'

Tja...

volgende keer:
praten we puntig...

un bouillon de onze heures

een gifbeker / een gifdrank
('een bouillon van elf uur')

Als je ziek bent krijg je vaak een bouillonnetje om weer een beetje op krachten te komen, maar is dat wel een goed idee of moet je dit in ieder geval liever niet om elf uur doen?

In de zeventiende eeuw betekende donner un bouillon 'iemand vergiftigen'. Het is natuurlijk heel gemakkelijk om een gifstof toe te voegen aan een bouillon. De krachtige smaak ervan zal het in veel gevallen verhullen. Maar waarom om elf uur? De taalkundigen zijn hier niet zeker over, maar de meest verdedigde theorie is dat het hier gaat om elf uur 's avonds, wanneer het laatste uur van de dag aanbreekt. En daarmee heeft dan ook het laatste uur geslagen voor degene die de bouillon consumeert.

volgende keer:
gaan we de trap op, maar waarheen?

à livre ouvert

a prima vista / onvoorbereid
('met open boek')

Als mijn leerlingen voor het eerst te maken krijgen met een openboektoets reageren ze vaak heel verbaasd: dan heeft toch iedereen een tien? En nadat ze het gemaakt hebben, denken ze daar uiteraard anders over. Zelf heb ik tijdens zangaudities wel eens een partituur voor mijn neus gekregen met de opdracht: open het boek op bladzijde zoveel en zing wat daar staat. Dat voelde meteen tamelijk stressvol. Het lezen van noten is toch weer wat anders dan het lezen van letters. Overigens viel dit nu juist na het te proberen meestal wel weer mee. Zo zie je maar, de verwachtingen kunnen heel verschillend zijn. Een taak onvoorbereid uitvoeren doet een beroep op wat je werkelijk weet en kunt en wat je met die kennis en vaardigheden kunt doen. 

volgende keer:
krijgt u om elf uur een bouillonnetje...

dessins humoristiques : je voudrais bien la brancher

de vonk over laten slaan

Elektriciteit kan metaforisch gebruikt worden in de liefde. Wij kunnen ook zeggen dat er een vonk overslaat. In het Frans zijn echter nog veel meer overeenkomsten te vinden tussen de taal van de elektrische stroom en de taal van de liefde. Er zit sowieso al een (hetero)seksuele connotatie in de benaming van stekkers en stopcontacten. Zo wordt een stekker (fiche) ook wel een fiche of prise mâle ('mannelijk') genoemd en een stopcontact (prise de courant, 'stroomafnemer') waar je die 'mannelijke pinnen' in steekt een prise femelle ('vrouwelijk'). Het verbinden van een elektrisch apparaat met een stopcontact heet brancher. Maar het kan ook figuurlijk gebruikt worden in de betekenis 'aan de haak slaan', vandaar dus de dubbelzinnigheid van de titel van het plaatje. Als de 'mannelijke' stekker het vriendelijk aan het 'vrouwelijke' stopcontact vraagt (Je peux ? ('Mag ik?'), dan antwoordt zij Désolé, je suis prise dat dus kan worden vertaald als 'Sorry, ik ben al bezet...' maar ook letterlijk als 'Sorry, ik ben stopcontact...' Waarop de stekker antwoordt Ah bon, je n'étais pas au courant, mais après tout, je m'en fiche! ('O, dat wist ik niet ('daar was ik niet van op de hoogte'), maar dat kan me eigenlijk niks schelen'). In dat laatste antwoord betekent être au courant 'op de hoogte zijn', maar courant is ook '(elektrische) stroom' en je m'en fiche betekent 'het kan me niet schelen' maar een fiche is ook een stekker. Wij zouden in een Nederlandse versie wat minder me too kunnen maken door de stekker de afwijzing van het (stop)contact te laten respecteren maar hem wel te laten verzuchten dat hij baalt als een stekker.

volgende keer:
zijn we een open boek voor u...

panneaux insolites : on répare tout

we repareren alles

Reparatiewerkplaats

Wij repareren alles.

Kloppen alstublieft. De bel is kapot.

volgende keer:
hebben we 'electric poetry'...

une année de césure

een tussenjaar
('een rustpuntjaar')

Ook tijdens een tamelijk geestdodende activiteit als het surveilleren bij het eindexamen kun je nieuwe dingen leren. Afgelopen woensdag surveilleerde ik bij het eindexamen Frans HAVO en daarin stond een tekst over een année de césure, een tussenjaar tussen het eindexamen en het begin van een studie, waarin leerlingen de tijd kunnen nemen om na te denken over wat ze echt willen met hun toekomst voordat ze echt beginnen te studeren. In die tijd kunnen ze bijvoorbeeld reizen en/of baantjes uitvoeren. De term année sabbatique ('sabbatical') bestaat ook, maar juist in deze context van eindexamenkandidaten is de term année de césure vooral van toepassing. Een césure is een scheiding tussen twee periodes, maar vooral ook een rustpunt. In de literatuur wordt de term bijvoorbeeld ook gebruikt voor de korte leespauze tussen de eerste zes en de laatste zes lettergrepen van het alexandrijn, het twaalflettergrepige vers waaruit de klassieke Franse tragedies bestaan. Maar zo'n cesuur duurt uiteraard maar een fractie van een seconde. Als daar echt sprake was van een tussenjaar, dan was de eerste opvoering van bijvoorbeeld Racines Phèdre nu nog steeds bezig...

volgende keer:
nemen we even de tijd om alles te repareren...

dessins humoristiques : je sors boire quelques bières

ik ga wat biertjes drinken

'Wat doe jij vrijdagavond?'

- 'Ik ga wat biertjes drinken...'

'En daarna?'

- 'Dan is het al weer maandag...'

volgende keer:
nemen we een tussenjaar...

panneaux insolites : nids de poules

werk je niet in de (kippen)nesten

en wees goed voorbereid op deze weg met kuilen (in het Frans heten kuilen in de weg nids de poule ('kippennesten'): controleer of de haakjes van je b.h. goed bevestigd zijn en haal uit voorzorg je kunstgebit uit je mond.

Een gewaarschuwd mens telt voor twee...

volgende keer:
nemen we een paar biertjes...

panneaux insolites : je me suis pris le chou

ik heb het mezelf moeilijk gemaakt / ik heb me in de nesten gewerkt

Een paar weken geleden zagen we een heleboel groenten voorbijkomen, dat doen we nog een keer over met een lightversie. Op dit bord staat te lezen:

'Je me suis pris dans le chou avec une frisée qui racontait des salades. Quand on ne mâche pas ses mots, tout peut tourner au vinaigre.'

Letterlijke vertaling:

'Ik heb me in de kool genomen met een krulandijvie die salades vertelde. Wanneer je niet op je woorden kauwt, kan alles azijn worden.'

Betekenis:

'Ik heb me in de nesten gewerkt met een krullekop die onzin uitkraamde. Als je er geen doekjes om windt, dan kan alles in de soep lopen.'

volgende keer:
volgt na de pinksterdagen...

dur au mal

niet kleinzerig / een hoge pijngrens hebbend
('hard in pijn')

Iemand die pijn langer kan verdragen dan gemiddeld en dus niet zo snel het gevoel heeft dat die pijn ondraaglijk wordt, kan in het Frans dur au mal genoemd worden. Dur is 'hard' of 'moeilijk', un dur is wat in het Engels ook wel (a) tough (one) genoemd kan worden. 

volgende keer:
hebben we hele mooie bloemkolen...

sentir le sapin

met één been in het graf staan / op zijn laatste benen lopen
('de kerstboom ruiken')

Ik weet het, het is niet bepaald het seizoen. We verlangen met zijn allen naar de zomer en zijn met onze gedachten dus zeker niet bij kerstmis, maar dat geldt dan ook voor de figuurlijke betekenis van deze uit de zeventiende eeuw daterende uitdrukking. Aan het onvermijdelijke einde denken we liever ook niet. Tegenwoordig worden er vaak duurdere houtsoorten voor gebruikt, maar eeuwenlang werden doodskisten van vurenhout gemaakt. In de achttiende eeuw heette een doodskist zelfs een redingote de sapin ('een jas van vurenhout'). 

volgende keer:
zijn we niet kleinzerig...

resserrer les boulons

de teugels aanhalen / strenger worden
('de klinkbouten aandraaien')

Als je wilt dat een bouwsel stevig is en niet zomaar weer uit elkaar valt, is het zaak de moeren flink vast te draaien. Figuurlijk betekent de uitdrukking dat je mensen stevig aanpakt zodat ze weer in het gareel komen en doen wat je van ze wilt.

volgende keer:
ruiken we de kerstbomen al...

en avoir gros sur la patate

te veel op je bord hebben liggen / in zak en as zijn
('het dik op de aardappel hebben')

Op het plaatje lijkt de man eerder onder een flinke aardappel gebukt te zijn, maar de uitdrukking is niet 'onder' maar 'op' de aardappel. Het is een twintigste-eeuwse variant van en avoir gros sur le coeur met dus het hart in plaats van de aardappel en betekent dat je teleurgesteld bent en bedroefd en dat je bijna in huilen uitbarst.

volgende keer:
gaan we schroeven draaien...

convoquer le ban et l'arrière-ban

de gehele meute uitnodigen / de hele kliek bijeenroepen
('de ban en de achterban bijeenroepen')

In de feodale tijd was er sprake van een piramidaal stelsel met de koning aan top, gevolgd door een hele serie vazallen die weer een onderlinge verhouding leenheer-leenman hadden. Als de koning 'de ban bijeenriep' (in het Frans crier le ban), dan riep hij al zijn directe vazallen bijeen om ergens tegen ten strijde te trekken. Met de arrière-ban werden de edelen bedoeld die weer vazal waren van de directe vazallen van de koning. 

volgende keer:
hebben we het over een grote aardappel...

dessins humoristiques : je ne veux pas retourner à l'école

Nee! Ik wil niet terug naar school!!!
- Dat weet ik wel, maar je moet toch gaan...
Waarom ?
- Omdat jij de leraar bent!!!

ik wil niet terug naar school

Het is eindelijk mooi weer, maar de twee weken meivakantie zijn ten einde... ik wil niet terug naar school...

Maar ik ga me niet opsluiten op het toilet. Morgen weet ik weer waarom het zo'n mooi vak is en zo niet... dan wordt het vanzelf zomer.

volgende keer:
roepen we alles en iedereen bij elkaar...

panneaux insolites : ne traverse pas ce champ

Pas op voor de stier

'LOOP NIET OVER DIT VELD. Tenzij je het kunt in 9 seconden, want de stier doet er 10 seconden over.'

volgende keer:
zitten we op hete kolen...

une cervelle de moineau

een kip zonder kop
('een mussenbrein')

Hoe kleiner de herseninhoud, hoe kleiner de intelligentie plegen we weleens te denken, maar moeten we niet eerder kijken naar de verhouding van de herseninhoud tot het gehele lichaamsgewicht? Dat werpt dan weer een heel ander licht op de zaak: bij Einstein gaat het om 2,5 %, bij een mus om 7 %.
Maar iemand met een mussenbrein gedraagt zich in het Frans als een kip zonder kop, zonder herseninhoud dus. Belangrijker dan de herseninhoud is in deze uitdrukking, die al sinds de zeventiende eeuw in het Frans te vinden is, het gedrag van de kleine vogel dat als frivool en onbezonnen werd beschouwd.

volgende keer:
hollen we door de velden...