De eerste zes betekenissen van de homofonen van vandaag zijn wel heel specifiek en zullen we dus niet dagelijks gebruiken. In mijn studie Frans las ik onder andere de Lais de Marie de France. Ik heb het hier onvertaald gelaten, want voor zo ver ik weet bestaat er geen Nederlandse term voor deze korte verhalende en lyrische gedichten uit de Middeleeuwen. Ook lai(e) in de combinaties frère-lai ('lekebroer') en soeur-laie ('lekezus') is misschien alleen nog bekend onder bloglezers met een degelijke rooms-katholieke opvoeding. Het zelfstandig naamwoord laie kan vier hele specifieke betekenissen hebben: de eerste is de benaming voor een vrouwelijk everzwijn, in het Nederlands een 'everzeug'. Het kan ook 'brandgang' betekenen, en dan moet je dus denken aan een reep uitgekapt bos die moet voorkomen dat bij een bosbrand het vuur overslaat naar belendende bospercelen. Daarnaast kan het een windlade van een orgel aanduiden of een 'bouchard(eer)hamer'. Wat je met dat laatste gereedschap moet doen, is mij als volkomen atechnisch figuur met twee linkerhanden vooralsnog onduidelijk, maar ik vermoed dat je ermee kunt 'boucharderen' (dat zoeken we nog eens op). Dan komen we eindelijk bij de meer alledaagse verschijningsvormen van de homofonen van vandaag. Laid is naast moche het woord voor 'lelijk' en lait kennen we natuurlijk allemaal als 'melk'. Ook l'ait komt vaak voor in het Frans. Het is een combinatie van het persoonlijk voornaamwoord (lijdend voorwerp) l' (le of la, 'hem, haar, het') en de werkwoordsvorm ait (subjonctif (aanvoegende wijs) van het werkwoord avoir (hebben), dus bijvoorbeeld: avant qu'elle l'ait dit ('voordat ze het heeft gezegd'). Les tenslotte heb ik tussen haakjes gezet. Lezers van mijn leeftijd en ouder hebben misschien nog geleerd dat je het lidwoord les net zo uitspreekt als lait maar dat is in de praktijk bijna nergens meer het geval. Waarschijnlijk onder invloed van het Frans van Parijs (waarin haast alle open è-klanken als [ee] worden uitgesproken) wordt dit lidwoord door haast alle Fransen alleen nog als [lee] en niet als [lè] uitgesproken.
volgende keer:
Hoe noem je in het Frans een rokkenjager?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten