après moi le déluge

 

- Het is nog ver tot het einde van de crisis?
- Hou je mond en roei!

na mij de zondvloed

De bekende uitdrukking die in het Nederlands ook onvertaald voorkomt is voor het eerst opgetekend in 1789 maar wordt algemeen toegeschreven aan de enkele decennia eerder levende Lodewijk XV of zijn minnares Madame de Pompadour. De zondvloed verwijst naar de bijbelse zondvloed die alleen overleefd werd door Noah en de dierenparen die hij op zijn ark had meegenomen. Voor de rest werd de hele menselijke beschaving door de door God in gang gezette natuurramp weggevaagd. 
Lodewijk zou het gezegd hebben over zijn kroonprins toen die verdwenen was. Het kon hem geen moer schelen wat er zou gebeuren na zijn dood. Zelf zou hij er immers niet meer zijn om het mee te maken. Maar nog algemener wordt het auteurschap van de uitdrukking toegeschreven aan zijn minnares Madame de Pompadour die toen ze in 1757 door de schilder Quentin de la Tour geportretteerd werd tegen de aangeslagen koning die zojuist had vernomen dat zijn maarschalk Soubise een smadelijke nederlaag had geleden in Rossbach zei: Il ne faut point s'affliger : vous tomberiez malade ; après nous le déluge ! ('Je moet het je niet zo aantrekken: je zou er nog ziek van worden; na ons de zondvloed!'). Deze variant met nous wordt nog altijd veel gehoord.
En dan is er nog een taalkundige die beweert dat de uitdrukking zelfs daarvoor al bestond.
De astronoom Pierre Louis de Maupertuis zou enige tijd eerder voorspeld hebben dat de komeet van Halley in 1758 terug zou keren en dat dat gepaard zou gaan met grote overstromingen en wellicht het einde van de wereld zou aankondigen. Dat zou verklaren waarom Madame de Pompadour (of koning Lodewijk XV) naar dit verschijnsel verwees.

volgende keer:
wachten we u op op de hoek...