de vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken
('verjaag het natuurlijke, hij keert in galop terug')
Nogal wat boektitels bestaan uit het eerste deel van een uitdrukking. Van de lezer wordt verwacht dat hij of zij zelf het tweede deel van het spreekwoord kan aanvullen. Ook in het dagelijks taalgebruik komt dat nogal eens voor. We kunnen bijvoorbeeld volstaan met 'Wie een kuil graaft voor een ander...'
Met het 'natuurlijke' wordt hier iemands 'natuur/aard' bedoeld. Die kun je wel proberen te verbergen, maar hij komt vroeg of laat aan de oppervlakte. Horatius zei al naturam expellas furca, tamen usque recurret ('al verjaag je de natuur met een hooivork, ze komt toch weer hollend terug'). In de huidige Franse formulering komt de uitdrukking voor het eerst voor in Destouches' blijspel Le Glorieux uit 1732. De hoofdpersoon in dat stuk is een zelfingenomen geruïneerde edelman die het in zijn hoofd heeft gezet te trouwen met de dochter van een rijke burger. Maar de dame in kwestie aarzelt enorm als ze geconfronteerd wordt met de misplaatste trots van de pretendent. Zijn dienstbode Lisette adviseert hem zijn gebreken minder duidelijk te tonen en zegt: Je ne vous dis pas : changez de caractère ; / car on n'en change point, je ne le sais que trop ; / Chassez le naturel, il revient au galop. ('Ik zeg u niet: verander uw aard; / want die kan men niet veranderen, ik weet het maar al te goed / Verjaag je aard en hij keert weer in galop').
volgende keer:
gaan we het eens over onze vaders hebben...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten