un canard

in een drankje gedoopt suikerklontje / krant / tijdschrift / canard (onbetrouwbaar nieuwsfeitje) / man onder de plak / flemer / valse noot (van klarinet of saxofoon) / luchtpijp (in een mijn) / afgedekt glas met drinktuitje / fluitketel (in Québec) / verticale duik

Op de eerste plaats is een canard natuurlijk een eend, maar het kan nog veel meer betekenen dan dat en om al die betekenissen te begrijpen moet je de watervogel gewoon eens goed observeren. Laten we eerst naar hem kijken: het overgrote deel van de tijd brengt de vogel door drijvend op het water, waarbij hij zo nu en dan met zijn snavel in het wateroppervlak pikt. Zo komt het suikerklontje aan zijn naam, dat even in de koffie, thee of sterke drank wordt gedoopt zonder dat het oplost, een typisch Franse gewoonte. Zo'n canard werd door vaderlief vaak aangeboden aan zijn vrouw of kinderen. 

Soms duikt een eend verticaal naar beneden op zoek naar voedsel. Als een zwemmer hetzelfde doet - zij het niet op zoek naar voedsel maar naar iets anders - heet dat ook een canard (verkorting van plongeon en/de canard, 'eendenduik').

Kijken we alleen naar het uiterlijk van de eend, dan zien we misschien een gelijkenis in het afgedekte glas met een drinktuitje in de vorm van een eendenbek of een fluitketel (in die betekenis wordt het woord overigens alleen in Québec (Canada) gebruikt. En als we toch met die tuitjes bezig zijn, ook luchtpijpen die in mijnen zijn aangebracht kunnen canards genoemd worden. 

Vervolgens gaan we eens luisteren naar de eend, naar zijn gesnater dus. Snateren en doelloos kletsen worden gemakkelijk met elkaar in verband gebracht. Wie de hele dag loopt te kakelen/snateren, kan haast niet veel belangrijks te vertellen hebben en is vast ook niet bang voor een leugentje. Vandaar dat een onbetrouwbaar nieuwtje in de media een canard genoemd kan worden en zelfs de hele krant zelf. Eigenlijk is een canard een krant van geringe kwaliteit, maar het kan inmiddels voor iedere krant (of tijdschrift) gebruikt worden.

Erg melodieus is dat gesnater van een eend niet, dus een valse noot van een blaasinstrument dat qua klank toch al enigszins in de buurt van het geluid van een eend komt (denk aan een klarinet, saxofoon of fagot) kan ook een canard (of couac) genoemd worden.

Weer even terug naar het geklets. Wellicht staat daarmee ook de betekenis 'flemer' in verband: een man die zich uitslooft in allerlei vleierijen om een vrouw (of man?) te versieren. En dat leidt dan uiteindelijk misschien weer tot de betekenis van een man die zo onder de plak zit van zijn partner dat hij hem/haar niets meer durft te weigeren.

Kortom, als je dit woord tegenkomt, is de context erg belangrijk...

volgende keer:

houden we u in de gaten...