('stapel / op het haar / stapel haar' vallen)
Het woord pile kan van alles betekenen, zoals 'stapel', 'batterij' en 'brugpijler', maar in de uitdrukking van vandaag gaat het om de vertaling 'munt(zijde)'. Als je een spelletje 'kruis of munt' speelt, dan heet dat in het Frans pile ou face, waarbij pile dus 'munt' is en face de kant waarop een hoofd te zien is. Van oorsprong was de pile het gereedschap waarmee een munt geslagen werd.
Iemand die vroeger tombait pile ('lett. op de muntzijde viel') viel op zijn rug en niet met zijn gezicht tegen de grond. Viel een muntstuk pile dan viel het zonder te wiebelen meteen precies op zijn muntzijde stil (s'arrêter pile). S'arrêter pile werd een algemene aanduiding voor iets dat precies op tijd zonder weifelen ophield. In de negentiende eeuw ging tomber pile dan ook 'precies op tijd komen / goed uitkomen' betekenen.
De variant au poil is afkomstig uit de negentiende-eeuwse schilderkunst en dan niet uit het impressionisme, maar juist uit de tijd voor de komst van de fotografie, toen het een ideaal was voor schilders om de werkelijkheid tot op een haar (au poil) nauwkeurig weer te geven. Pas bij het gebruiken van deze uitdrukking wel op: een collega van me riep toen er op het einde van een sectievergadering bij mij thuis op de kade getoeterd werd, plotseling uit: Ah, voilà mon mari ! Il est toujours à poil ! waarop wij ons allemaal naar het raam spoedden: au poil betekent hier 'stipt op tijd', maar à poil betekent 'poedelnaakt'...
Pile poil tenslotte is gewoon een grappige vermenging van de twee woorden die met dezelfde klanken beginnen en eindigen.
volgende keer:
proberen we de overhand te krijgen...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten