Het werkwoord mater kan ook iets heel anders betekenen, nl. 'drillen, dresseren': il a réussi à mater cette troupe indisciplinée ('hij is erin geslaagd deze ongedisciplineerde bende te dresseren') of fini de faire le malin, on va te mater ! ('het is uit met de slimme jongen uithangen, we krijgen je wel klein!'). In dit werkwoord is mater afgeleid van het Arabische مات ([mat], 'dood') dat we kennen uit het schaakspel, waarin het doel is de koning om te leggen, ofwel te doden. Ook in het Spaans betekent matar 'doden'. Vervolgens is de betekenis dus afgezwakt tot 'dresseren, disciplineren'. Je vindt het ook terug in ons werkwoord 'afmatten'.
Maar als een Fransman of Française tegen je zegt: Arrête de me mater ! dan is dat hoogstwaarschijnlijk niet omdat hij of zij uitgeput is door jouw pogingen tot disciplineren, maar voelt hij of zij zich ongemakkelijk doordat je naar hem of haar zit te staren.
Deze betekenis bestaat nog maar ruim een eeuw en de herkomst is niet helemaal duidelijk. Misschien heeft het te maken met een uitdrukking die bestond in het Franssprekende Noord-Afrika, faire la mata dat 'bespieden, beloeren, op de uitkijk staan' betekent en dat wel in verband wordt gebracht met het Spaanse mata ('bosje, waar je je verbergt').
Mater is dus niet zonder meer 'kijken', er zit altijd iets in van aandacht of ook heimelijkheid, voyeurisme zelfs.
Daarnaast bestaat het woord mater overigens ook als zelfstandig naamwoord, uitgesproken als [matèr] en dan is het een straattaalvariant van mère ('moeder'). Je zou in principe dus kunnen zeggen: Arrête de me mater, mater ! maar in het algemeen wordt mater alleen in de betekenis 'moeder' gebruikt als je over haar spreekt, niet als je haar aanspreekt.
volgende keer:
hebben we een spellingslesje...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten