Hoewel het vandaag pas echt Sinterklaas is, zit het werk van de vele hulpsinterklazen er vandaag op. Op het plaatje staan ze nog in de houding om verspreid in het land aan het werk te gaan. Een van hen zegt 'Heren, morgen is het D-day' en de hoofdpiet roept 'Presenteer, staf!' Er bestaan nog heel wat woorden uit de sint-familie in het Frans, en dan laat ik de hele groep samenstellingen zoals saint-bernard voor 'sint-bernardshond', Saint-Nicolas voor 'sinterklaas' en saintpaulia voor 'Kaaps viooltje' buiten beschouwing. Er zijn zowel afleidingen van het uit het Latijn geëvolueerde saint ('heilig') als van het rechtstreeks uit het Latijn overgenomen sanctus dat momenteel wordt gebruikt om het gelijknamige onderdeel van de heilige mis - en dan met name in de muziek - mee aan te duiden. Saint kan zowel zelfstandig naamwoord zijn in de betekenis van 'heilige' maar ook 'onberispelijk, braaf persoon' en 'heiligenbeeld' als bijvoeglijk naamwoord in de letterlijke betekenis 'heilig', maar ook 'vroom, deugdzaam'. 'Witte Donderdag' heet in het Frans jeudi saint, naast vendredi saint ('Goede Vrijdag') en samedi saint ('Paaszaterdag'). Het bijwoord saintement betekent 'heilig, vroom, godvruchtig'. De 'heiligheid' ('het heilig zijn') is la sainteté, ook gebruikt als aanspreektitel voor de paus: Sa Sainteté ('Zijne Heiligheid, de Paus').
Dan komen we bij de varianten met sanct- : sanctifiant betekent 'heiligmakend' en een sanctificateur is een heiligmaker. Met een hoofdletter is Sanctificateur de 'Heilige Geest'. Een sanctification is een 'heiliging (viering)' of 'heiligmaking/verklaring'. Iemand die heilig wordt verklaard, wordt sanctifié. Dat werkwoord kan ook gebruikt worden in de betekenis 'heiligen, vieren': sanctifier le dimanche ('de zondig heiligen') en que ton nom soit sanctifié ('Uw naam wordt geheiligd').
Een merkwaardige betekenisomslag valt te bespeuren bij sanction en sanctionner. Van oorsprong betekent dit laatste woord dat je ergens je zegen (toestemming) aan geeft. Je heiligt bepaalde middelen als het ware. Daardoor kan sanction zowel voor 'goedkeuring' staan als voor 'bestraffing': je vaardigt een straf- of beloningsmaatregel uit. Zo kan sanction dus 'strafmaatregel, boete' betekenen (net als ons 'sanctie'), maar ook 'goedkeuring, bekrachtiging, ratificatie' en zelfs 'einddiploma'. Sanctionner betekent zowel 'goedkeuren, bekrachtigen' als 'bestraffen'.
Een sanctuaire is 'het heilige der heiligen' of het 'priesterkoor'. Het kan ook staan voor een 'heiligdom, heilige plaats' of 'het wezenlijkste'. In militaire taal gaat het om een 'vesting' (een beschermd gebied dat als laatste wordt prijsgegeven') en zo kan het dus ook de benaming voor een 'toevluchtsoord' of 'vrijplaats' zijn. Een gebied tot wijkplaats verklaren heet dan ook sanctuarisation.
Nou, genoeg heiligheid voor vandaag...
volgende keer:
bezoeken we een toevluchtsoord voor ouderen...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten