vrijdag 19 juni 2020

famille de mots : cacher

cache - caché - cache-cache - cache-coeur - cache-col - cache-corset - cache-entrée - cache-flammes - cache-maillot - cache-misère - cache-nez - cache-pot - cache-poussière - cacher - (en) cachette - cache-radiateur - cache-sexe - cachet - cache-tampon - cachetage - cacheter - cachot - cachotterie - cachottier - décacheter - recacheter

In het 'nieuwe normaal' (term die ik eigenlijk niet meer kan aanhoren) zijn we verplicht ons gezicht te verbergen (cacher) achter een mondkapje als we gebruik maken van het openbaar vervoer.  Cacher komt van het volkslatijnse coacticare dat 'drukken' betekende (denk aan 'je snor drukken'). Nu betekent het 'verbergen, aan het oog onttrekken, verhelen'. Le cache is het 'afdekblad' en le cache-cache is 'verstoppertje'. 'Verstoppertje spelen' is jouer à cache-cache. Verdubbeling is een bekend procedé in kindertaal. Denk aan faire dodo (dormir, 'slapen') en faire pipi (pisser, 'plassen'). 
Caché betekent uiteraard 'verborgen' en en cachette is 'in het verborgene' of 'stiekem'. La cachette is trouwens de 'schuilplaats'.
Er bestaan veel samenstellingen met de persoonsvorm cache- : een cache-coeur is een 'wikkelbloes', een cache-col een kleine 'sjaal' (die je hals verbergt), een cache-corset is een 'korsetlijfje', een cache-entrée een 'slotplaatje' (plaatje dat een sleutelgat afdekt), een cache-flammes een 'vlamdemper' aan het uiteinde van de loop van bepaalde pistolen en een cache-maillot een 'badjasje'. Een cache-misère is een 'dallesdekker' en een cache-nez een grote, warme 'sjaal'. Een cache-pot is een 'sierbloempot' (die de terracotta onderpot verbergt), een cache-poussière een 'stofjas', een cache-radiateur een 'radiatorkast' (die de verwarmingselementen verbergt). Een cache-sexe is een '(tanga)slipje' en een cache-tampon een kinderspelletje waarbij voorwerpen verstopt worden.
Een cachet is een 'stempel', zowel het gereedschap als de afdruk. Het is ook een 'zegel(afdruk'). Figuurlijk kan het ook staan voor een 'stempel, bijzonder kenmerk'. Vandaar dat we van mensen en dingen kunnen zeggen dat ze een zeker 'cachet' hebben. Kunstenaars kunnen ook cachet ('gage') ontvangen. Tenslotte is het ook een van de benamingen voor een 'tablet, pil' (naast bijvoorbeeld pilule en comprimé). 
Van de betekenis 'zegel' afgeleid is het werkwoord cacheter ('verzegelen, dichtplakken'). Daarbij bestaat ook het zelfstandig naamwoord cachetage ('verzegeling, dichtplakken'). Als je een zegel verbreekt, of een brief openmaakt, dan heet dat décacheter. Je kunt hem vervolgens weer opnieuw verzegelen, weer dichtmaken: recacheter. 
Als je iets misdaan hebt, kun je verborgen (opgesloten) worden in een cachot, een 'donkere gevangeniscel' of 'isoleercel'. Cachotterie betekent 'geheimzinnigdoenerij' of 'geheimpje' en cachottier 'stiekem, achterbaks'.

volgende keer:
strooien we met geld...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten