français de la rue : blé - fric - oseille - thune

'Geld stinkt niet!' 'Misschien een licht aroma van zuring
met een snufje tarwe...

geld / poen / doekoe

Vandaag maar liefst een vierdubbele bijdrage, want er zijn vele manieren om in het straatfrans over geld te praten. Twee daarvan vinden we al in het onvertaalbare plaatje hiernaast. 
Blé betekent letterlijk 'tarwe', maar heeft al heel lang figuurlijk ook de betekenis van 'geld'. Wie over veel koren beschikte, had altijd te eten en had het dus goed voor elkaar. Bedenk ook dat fauché (lett. 'gemaaid') 'blut' betekent: al je koren is gemaaid, je hebt geen geld meer...
Oseille is letterlijk 'zuring', een vergeten groente die veel in salades gebruikt wordt en het hoofdbestanddeel is van de saus in het Vlaamse gerecht paling in het groen. Oseille in de betekenis 'geld, poen' (avoir de l'oseille is 'rijk zijn') komt pas voor sinds de tweede helft van de negentiende eeuw. Het schijnt echter niets met de groente te maken te hebben, maar met menselijke beenderen (os) al is mij de overeenkomst tussen 'botten' en '(munt)geld' niet meteen zo duidelijk...
Over de oorsprong van het veelgebruikte fric gaan twee theorieën: volgens de ene zou het een afkorting zijn van fricoter ('in louche zaken verwikkeld zijn'), volgende de andere zou het afkomstig zijn van frick dat in een Arabisch dialect zou staan voor 'fijngestampte tarwe' waarmee we dus terug zijn bij dezelfde ontwikkeling die het woord blé heeft ondergaan.
De oudste betekenis van het woord thune tenslotte was 'aalmoes' (in de zeventiende eeuw). Later werd het een aanduiding voor een muntstuk van vijf francs. Volgens sommigen zou het komen van Tunes, een oude schrijfwijze voor de stad Tunis.

volgende keer:
gaan we kort door de bocht...