vrijdag 15 mei 2020

famille de mots : lance

Trump wil de economie weer aanjagen.
'Kom, kom, het ergste hebben we achter ons...
... het wordt tijd om weer aan het werk te gaan.
Nergens voor nodig om psychotisch te worden!'
élancé - élancement - (s')élancer - lançage - lance - lancé - lance-bombes - lance-flammes - lance-fusées - lance-grenades - lance-harpon - lancelet - lancement - lance-missiles - lancéolé - lance-pierres - lancer - lance-roquettes - lance-satellites - lance-torpilles -  lancette - lanceur - lanceuse - lancier - lancinant - lançon - relance - relancer

Het basiswoord van deze familie is lance dat 'lans' of 'speer' betekent. Afgeleide betekenissen zijn 'spuitstuk', 'lancet' (medisch) en 'pennetje aan het slot van sieraden'. Lancer betekent letterlijk 'werpen' en in deze betekenis komt het werkwoord als eerste deel voor in vele combinaties die wij met -werper kennen: een lance-bombes is een 'bommenwerper', een lance-flammes een 'vlammenwerper', een lance-fusées een 'raketwerper', een lance-grenades een 'granaatwerper', een lance-harpon een 'harpoenkanon', een lance-missiles een 'afschietinrichting voor geleide projectielen', een lance-pierres een 'katapult', een lance-roquettes een 'bazooka', een lance-satellites een 'lanceerraket voor satellieten' en een lance-torpilles een 'torpedobuis'. 
Het moge dus duidelijk zijn dat lancer behalve '(af)werpen' ook 'lanceren' betekent, ook in de figuurlijke betekenis van 'in beweging zetten' en 'op de markt brengen'. Vandaar dat op het plaatje relancer l'économie wordt gebruikt in de betekenis van 'de economie weer in beweging brengen' en dat kun je o.a. doen door lancer un produit, een product 'op de markt te brengen'. In al deze betekenissen kun je ook het zelfstandig naamwoord lancement ('werpen, tewaterlating, op de markt brengen') gebruiken. Bijkomende betekenissen van dit woord zijn 'opjagen (van wild)' en 'stekende pijn'.
Het zelfstandige naamwoord lançage heeft alleen de specifieke betekenis 'het inspuiten (van palen met water of samengeperste lucht)'.
Het woord lancé kan zowel zelfstandig ('ruk/zwaai' of in de jacht het 'signaal honden los' / 'begin van het opjagen') als bijvoeglijk ('die naam gemaakt heeft/die zeer gezien is') gebruikt worden.
Een lancelet is een 'lancetvisje' en lancéolé betekent 'lancetvormig'. Daarnaast komt het ook voor in combinaties als gothique lancéolé, 'lancetgotiek'.
Een lancette is een 'vlijm/lancet' in de medische wereld, of een 'lancet- of spitsboog' in de bouwkunde. Het is ook de benaming voor een 'graveernaald'.
Een lanceur is een 'draagraket', maar ook algemeen een 'werper, slingeraar' of figuurlijk 'iemand die iets introduceert (op de markt) of bekend maakt of het benodigde geld voor iets verzamelt'. Dit kan ook in de vrouwelijke vorm voorkomen: une lanceuse.
Een lancier is een 'lansier' of 'lansruiter', maar het is ook de benaming voor een dans, de Engelse quadrille. 
Lancinant kun je zeggen van een 'stekende' pijn, en figuurlijk kan het ook 'bitter, smartelijk' betekenen. 
Heel specifiek is weer de betekenis van lançon, 'smelt, zandspiering'. 
Élancer betekent 'steken, pijn doen' en s'élancer 'vooruitsnellen, zich werpen op', 'toesnellen' of 'zich verheffen'. Met dat laatste heeft ook élancé ('rijzig, lang en slank') te maken. Élancement betekent zowel 'stekende pijn' als 'vurig verlangen'.
Relancer is 'weer gooien' en 'terugwerpen', maar ook 'lastig vallen' en zoals op het plaatje 'weer op gang brengen, opjagen'.  Het zelfstandig naamwoord relance kan betekenen 'wederopleving, herleving' of 'verhoogde inzet'.

volgende keer:
Wat bedoelen ze in Frankrijk met 'go' ?

Geen opmerkingen:

Een reactie posten