vrijdag 22 mei 2020

famille de mots : sec

assèchement - assécher - desséchant - dessèchement - dessécher - sec - séchage - sèche - sèche-cheveux - sèche-linge - sécher - sécheresse - sécherie - sécheur - sécheuse - séchoir

Hoewel het dagelijkse nieuws over de coronacrisis ons blijft overspoelen, is die andere grote(re) waarheid misschien even op de achtergrond gekomen, maar daarom nog niet afwezig: het klimaat blijft nog steeds ernstig ontregeld en een volgende periode van droogte is al weer een feit. Het Franse woord voor 'droog' is sec. De vrouwelijke vorm van dat bijvoeglijk naamwoord is sèche en het zelfstandig naamwoord sèche is een zandbank die bij eb droogvalt. Het kan in informeel taalgebruik overigens ook een sigaret aanduiden, of een 'ra' in de scheepvaart en als de slager het woord in de mond neemt, heeft hij het over het 'besterven van vlees'.
Het werkwoord ('drogen') is sécher. Dat kan zowel overgankelijk als onovergankelijk gebruikt worden en heeft ook enkele figuurlijke betekenissen. Zo kan het ook staan voor 'dichtslaan' bij een examen of spreekbeurt of 'verzuimen': sécher un cours betekent 'een uurtje spijbelen'. Het proces van drogen is le séchage en een periode van droogte is une sécheresse. Figuurlijk kan dat ook 'koelheid, ongevoeligheid' of 'dorheid, strengheid' betekenen. Een sécherie is een 'drogerij, droogkamer', bijvoorbeeld voor vis. 
Een sécheur is een 'droogtoestel' of 'droogapparaat' en een sécheuse een 'wasdroger' of 'droogmachine'. Een séchoir is een 'droogplaats' of een 'droogrek'. Een séchoir rotatif is een 'droogtrommel'. 
Een sèche-cheveux is een 'haardroger' of 'föhn' (of een 'droogkap' bij de kapper) en een sèche-linge een 'wasdroger'. 
Assécher is zowel 'droogvallen' (in de scheepvaart) als 'droogleggen, afwateren' en 'leegpompen'. Het bijbehorende zelfstandig naamwoord assèchement betekent 'drooglegging, afwatering'. 
Dessécher betekent 'uitdrogen' en '(doen) verschrompelen, vermageren' en figuurlijk ook 'ongevoelig worden/maken, verharden'. Zo kan ook dessèchement zowel 'uitdroging, opdroging' als 'hardheid, ongevoeligheid' betekenen en het bijvoeglijk naamwoord desséchant 'uitdrogend, opdrogend' en 'dor makend'.
Laten we hopen op wat nachtelijke buitjes...

volgende keer:
beleven we een ramp...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten