raconter des craques

liegen dat je barst / uit je nek lullen
('barsten vertellen')

Als je in het Frans liegt, kun je salades vertellen (raconter des salades) of je kunt net als in onze taal liegen dat je barst. De herkomst is echter een andere. Het woord craque is een onomatopee ofwel klanknabootsing en zou in dit geval komen van de valkenjacht. Het zou het geluid weergeven van een snavel die open en dicht gaat en die betekenisloos is. Iemand die raconte des craques zegt dus betekenisloze dingen ofwel lult uit zijn nek.

volgende keer:
volgt na mijn reis door Zweden, begin mei.

ne pas faire de mal à une mouche

geen vlieg kwaad doen

In onze beide talen noemen we een heel goedwillend persoon die niets kwaads in de zin heeft iemand die (nog) geen vlieg kwaad kan doen. Maar is dat eigenlijk niet een heel discutabel uitgangspunt, dat je juist zou verwachten dat mensen hun agressie botvieren op kleine onschuldige wezens die zich niet kunnen verweren?...

volgende keer:
liegen we dat het kraakt...

chercher des poux

spijkers op laag water zoeken / op iemand zitten te vitten / haarkloven / ruzie zoeken
('luizen zoeken')

Onder apen is vlooien zoeken een sociale bezigheid, maar in de uitdrukking van vandaag gaat het om het pietepeuterig zoeken naar oneffenheden, naar kleine probleempjes die onder het oppervlak verborgen liggen. Daarmee kun je iemand het doelwit maken van onterecht gevit en dat zou uiteindelijk zelfs tot ruzie kunnen leiden. Het gaat natuurlijk terug naar de tijd waar er vaak luizen werden gevonden in het hoofdhaar van kinderen en volwassenen (meestal moeders) heel zorgvuldig te werk moesten gaan en alle haarwortels moesten uitkammen op zoek naar de kleine parasieten die voor veel overlast konden zorgen.

volgende keer:
doen we niemand een vlieg kwaad...

traverser la rue pour trouver du bouleau

de straat oversteken om berk te vinden

'We hebben een plek in Macronië gevonden waar je alleen maar de straat over hoeft te steken om berk te vinden.'

In het Nederlands werkt de woordspeling minder goed dan in het Frans. 'Berk' en 'werk' lijken wel op elkaar, maar bouleau en boulot spreek je exact hetzelfde uit.

Op 15 september 2018 sprak Macron op het Elysée met een 25-jarige man die klaagde ondanks al zijn inspanningen geen werk te vinden in de bos- en tuinbouw. Macron antwoordde: Vous faites une rue, vous allez à Montparnasse, vous faites la rue avec tous les cafés et les restaurants... Franchement, je suis sûr qu'il y en a un sur deux qui recrute en ce moment. Allez-y !' ('Ga de straat in, ga naar Montparnasse, loop de straten door met alle cafés en restaurants... Eerlijk gezegd weet ik zeker dat een op de twee mensen aanneemt momenteel. Pak je kans!' En hij voegde eraan toe: Il y a des métiers qui nécessitent des compétences particulières. Quand les gens ne les ont pas, on les forme. C'est pour ça qu'on investit. Mais après, il y a des tas de métiers. Il faut y aller ! Maintenant, hôtels, cafés, restaurants, je traverse la rue, je vous en trouve ! Ils veulent simplement des gens qui sont prêts à travailler, avec les contraintes du métier. ('Er zijn beroepen die speciale competenties vereisen. Wanneer mensen die niet hebben, worden ze opgeleid. Maar dan zijn er heel veel beroepen. Je moet ervoor gaan! Als ik nu kijk naar hotels, cafés en restaurants, dan hoef ik alleen maar de straat over te steken en ik vind een baan! Ze willen gewoon mensen die bereid zijn om te werken, er is een tekort aan medewerkers.')

De tuinder bedankte de president en schudde hem de hand.

volgende keer:
zijn we luizenmoeder...

t'es qui là ?

wie ben jij nou weer?

'Wilt u een aperitief?'

- Tequila!

- Nou eh, de serveerster!

Dit lijkt een compleet absurde conversatie, tot je begrijpt dat je Tequila net zo uitspreekt als T'es qui, là ? ofwel: 'Wie ben jij nou weer?"

volgende keer:
gaan we op zoek naar werk...

de fond en comble

geheel en al / totaal
('van bodem tot top')

Denk bij fond aan ons woord 'fundament' en bij comble aan 'cumulus' en 'cumulatief'. Van de grond tot aan het plafond heb je de gehele ruimte van een bouwwerk beschreven. De uitdrukking is tamelijk formeel. In de boektitel zit trouwens nog een spel met woorden: le ski de fond betekent 'langlaufen'. 

volgende keer:
nemen we een aperitiefje...

danse du scalp

vreugdedansje
('scalpdans)

Nu Trump plotseling zijn tarieven weer grotendeels in de ijskast heeft gelegd, zullen sommigen misschien een vreugdedansje uitvoeren, anderen hun adem inhouden en wij allemaal dansen op de vulkaan.

Trump - met zichzelf ingenomen als hij is - lijkt voortdurend een vreugdedansje uit te voeren en wij hebben het nakijken bij zoveel kwaadaardige absurditeit, verbijsterd dat we ons zo afhankelijk hebben laten maken van een dreinende pestende psychopatische peuter met een narcissuscomplex. 

De uitdrukking van vandaag is voor het eerst opgetekend in 1845 en verwijst naar een dans die door native Americans werd uitgevoerd rondom slachtoffers die gescalpeerd zouden gaan worden. Wij verkopen onze huid nu aan één Amerikaan die niet eens kan dansen...

volgende keer:
gaan we over de top...

boire du petit lait

in zijn nopjes zijn / met zichzelf ingenomen zijn
('kleine melk drinken')

De eerste versie van deze uitdrukking was avaler doux comme lait ('zoet als melk slikken'); dat werd gewoon boire du lait ('melk drinken') en petit ('klein') werd pas in de twintigste eeuw toegevoegd. Het gaat dus om de aangename zoetheid van melk die kennelijk nog wordt versterkt door het schattige verkleinwoordje. Het wordt gezegd voor iemand die zich gevleid voelt of sterker die zich graag gevleid voelen en dus met zichzelf ingenomen zijn.

volgende keer:
voeren we een dansje uit...

battre la semelle

stampvoeten / trappelen / ijsberen
('de zool slaan')

Het gaat hier eigenlijk om loopbewegingen te maken zonder van je plaats te komen ('trappelen, stampvoeten') of zonder een bepaald loopdoel te hebben ('ijsberen') bijvoorbeeld omdat je op iemand staat te wachten of omdat je het koud hebt. In de twaalfde eeuw was er nog wel van enig doel sprake, al was dat doel niet altijd even duidelijk. Het betekende toen 'zwerven, landlopen'. In de negentiende eeuw kwam daar de betekenis 'trappelen van de kou' bij.

volgende keer:
drinken we een klein beetje melk...

asperge montée

lange slungel / bonenstaak
('opstaande asperge')

Het gaat ineens zo hard met de lente, zou het aspergeseizoen zelfs al binnenkort aanbreken?
Asperges staan overeind in de aarde en zijn lang en mager. De vergelijking met een lange slungel is net als die met een bonenstaak snel gemaakt.

volgende keer:
slaan we met onze zolen...

dessins humoristiques : terrain fermé

afgesloten baan

We wilden vanmiddag gaan jeu-de-boulen, maar helaas was de baan afgesloten.

volgende keer:
begint het aspergeseizoen (heel vroeg)...

dessins humoristiques : téléphoner avec sa femme

bellen met je vrouw

Eigenlijk is het wel schokkend hoeveel man/vrouw-grapjes ik steeds weer vind. Misschien maar goed dat ik geen lid ben van de straight community...

'U staat nu al 30 minuten de telefooncabine te bezetten zonder een woord te zeggen!'

- Ik heb mijn vrouw aan de lijn.

'Oh...'

volgende keer:
sluiten we een gebied af...

beaucoup de bruit pour rien

veel gedoe om niks
('veel lawaai voor niets')

Deze titel van een comedie van Shakespeare (much ado about nothing) zou de lijfspreuk kunnen zijn van minister Faber die voortdurend stof doet opwaaien met haar uiterst domme en kwetsende opmerkingen en ondertussen niets maar dan ook niets teweegbrengt om de samenleving vooruit te helpen, integendeel. Hoe diep moeten we nog zinken?...

volgende keer:
bellen we naar huis...

dur à avaler

moeilijk te geloven / moeilijk te verteren
('moeilijk te slikken')

'Soms moeten we een meloen doorslikken omdat we onze coalitiegenoten ons woord hebben gegeven' zei de leider van de Christenunie Gert-Jan Segers op een partijcongres in 2018. 
Dat is niet moeilijk, dat is zelfs onmogelijk. Door de overdrijving wordt het in ieder geval voor iedereen duidelijk hoe lastig het voor je is om iets te doen. In de politiek wordt het voortdurend gedaan en dat is voor anderen dan vaak weer moeilijk te slikken...

volgende keer:
is er veel gedoe om niks...

toutes affaires cessantes

onverwijld / met voorrang
('alle zaken stoppend')

Wij kunnen zeggen dat we alles uit onze handen laten vallen om iets aan te pakken dat even absolute voorrang heeft. Alle lopende zaken houden even op in zo'n geval. De uitdrukking werd voor het eerst opgetekend in La Fontaines (ja, daar hebben we hem weer!) fabel Le faiseur d'oreilles et le raccomodeur de moules.

volgende keer:
moeten we een meloen slikken...

retenir son souffle

zijn adem inhouden

De uitdrukking kwam voor het eerst voor in Shakespeares De koopman van Venetië (1605)* en laat zich gemakkelijk uitleggen. Je kunt even ophouden met ademen als je gespannen bent over wat er gaat gebeuren in een onverwachte situatie. Inmiddels kan de uitdrukking ook ironisch gebruikt worden, als er van geen enkele spanning sprake is.

*Shylock to Antonio:
Or / Shall I bend low and in a bondman’s key, /
With bated breath and whispering humbleness, Say this; / ‘Fair sir, you spit on me on Wednesday last; / You spurn’d me such a day; another time / You call’d me dog; and for these courtesies /
I’ll lend you thus much moneys’?

volgende keer:
houdt alles op...