donderdag 30 september 2021

politique de l'autruche

struisvogelpolitiek
('politiek van de struisvogel')

Of er überhaupt nog wel politiek wordt bedreven op het Binnenhof, is maar de vraag, of zou iedereen daar ook zijn kop in het zand steken om maar niet verantwoordelijk te hoeven zijn voor de consequenties van enige keuze?

Overigens is het 'feit' dat struisvogels hun kop in het zand zouden steken om zich veilig te voelen voor dreigend gevaar, door dat gewoonweg niet te willen zien, een mythe die al sinds de Romeinse schrijver Plinius millennialang in ere wordt gehouden. We zien hierboven dan ook geen foto maar een 'artist impression'. Het is in feite ook helemaal niet nodig, want de struisvogel heeft geen natuurlijke vijanden. Hij kan zich bijzonder snel uit de voeten maken of anders zijn belager een gevaarlijke trap met zijn poten geven. Nee, die redt zich wel. Nu nog even afwachten of dat ook geldt voor onze bangige politici in Den Haag...

volgende keer:
vegen wij u de mantel uit met rode kanonskogels...

woensdag 29 september 2021

haut les coeurs !

kop op! / ertegenaan!

('omhoog de harten!')

Niet te verwarren met het enkelvoudige haut-le-coeur wat 'misselijkheid' of 'walging' betekent...
Ook in avoir mal au coeur ('misselijk zijn') verwijst het hart niet naar de kloppende spier die ons in leven houdt, maar naar de maag.
Maar in de uitroep Haut les coeurs ! gaat het wel degelijk om de harten, althans om een metaforische betekenis daarvan, nl. moed en energie. Als je wilt dat iemand ergens het beste van maakt, dan kun je iemand dat toewensen.

volgende keer:
bedrijven we struisvogelpolitiek...

dinsdag 28 september 2021

c'est du nanan

het is kinderspel / alsof een engeltje over je tong pist
('het is mjam-mjam')

Het woord Nanan betekende aanvankelijk 'vlees' en in kindertaal stond het al gauw voor 'snoep, iets lekkers'. En iets lekkers krijg je makkelijk weg, a piece of cake als het ware. Vandaar waarschijnlijk beide betekenissen.

volgende keer:
gaan we er weer tegenaan, met hart en ziel...

maandag 27 september 2021

mettre sur un piédestal

op een voetstuk plaatsen

Vandaag zal duidelijk worden wie er in Duitsland op een voetstuk wordt geplaatst. In Frankrijk hoeft dat overigens geen bestaande figuur te zijn, zoals we op het plaatje zien: op de enorme sokkel op het Place de la République in Parijs staat Marianne, symbool van de Franse republiek, maar geen historisch figuur. Eens in de zoveel tijd staat een Franse actrice model voor het portret van Marianne dat vanaf dat moment jarenlang in alle rechtbanken, op postzegels en euromunten te zien is. 
Het Franse woord piédestal is overgenomen uit het Italiaans, waar piedestallo ook het woord is voor de sokkel van een standbeeld of zuil. En als je iemand op zo'n sokkel plaatst, dan is dat om hem of haar een grote eer te bewijzen, zelfs als je nooit bestaan hebt maar symbool staat voor de waarden van de vrije Fransen...

volgende keer:
is het kinderspel...

zondag 26 september 2021

panneaux insolites : interdit de flâner

flaneerverbod

Als je het goed beschouwt is het wel schokkend dat we dit bord misschien inmiddels niet eens meer zo bijzonder vinden, tenzij je beseft dat het dateert van de tijd vóór de coronacrisis. 
Sindsdien kijken we eigenlijk nergens meer van op, ook niet van een flaneerverbod (tenzij je een QR-code kunt laten zien natuurlijk...)

volgende keer:
zetten we iemand op een voetstuk...

zaterdag 25 september 2021

français de la rue : se faire blackbouler

afgewezen worden (voor een examen/baan)
('zich laten zwartballen')

Dit komt niet vaak voor: een combinatie van een Frans straattaalwoord (bouler bestaat ook al in de uitdrukking envoyer bouler in de betekenis 'wegsturen, afgewezen worden') en een Engels woord. Dit komt door het Engelse to blackball uit 1770 dat betekende 'stemmen tegen toelating van iemand tot een club' door een zwart balletje in een stembus te deponeren in plaats van een wit balletje. Een aspirant-lid dat meer zwarte dan witte balletjes in de stembus aantrof, werd de toegang tot de club geweigerd. Aanvankelijk werd het woord in het Frans overgenomen als blackboller (zo valt het nog bij Balzac te lezen) maar het is uiteindelijk dus deels verfranst tot blackbouler.

volgende keer:
stellen we een flaneerverbod in...

vrijdag 24 september 2021

faire la barbe

een lange neus maken / knippen en scheren
('de baard maken')

Deze uitdrukking is een beetje in onbruik geraakt en dateert uit de achttiende eeuw. Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong. Zo zou het in de Middeleeuwen gebruikelijk geweest zijn dat overwinnaars van gevechten bij hun slachtoffers de baard afschoren om hen te vernederen. Vanaf de vijftiende eeuw kon faire la barbe zelfs 'onthoofden' betekenen. Faire une barbe betekende 'duperen'. Daarnaast bestaat een gebaar waarbij je met je wijs- en middelvinger van achter naar voren onder je kin schraapt, waarmee je iemand uitlacht. 

volgende keer:
worden we afgewezen...

donderdag 23 september 2021

péché mignon

guilty pleasure
('schattige zonde')

Naast de péché capital ('hoofdzonde'), de péché mortel ('doodzonde') en de péché originel ('erfzonde') kennen veel Fransen ook een péché mignon. Hiervoor kennen wij voor zover ik weet geen Nederlandse variant. Zou dat aan onze calvinistische inslag liggen? We gebruiken doorgaans de Engelse term guilty pleasure, toch ook weer wat strenger en protestantser dan de Franse versie. Bij de angelsaxen immers gaat het om een pleziertje waar je je schuldig om voelt, terwijl de Fransen hun zonde koesteren...

volgende keer:
laten we een baard staan...

woensdag 22 september 2021

fendre la bise

heel snel gaan
('de noordenwind splijten')

De bekendste betekenis van la bise is een kusje dat je elkaar geeft ter begroeting: on se fait la bise ? ('zullen we zoenen?'), maar hoe zou je een kusje moeten splijten?

Een andere betekenis van hetzelfde woord is 'een koude noordenwind', die vooral huishoudt in het midden van Frankrijk, waar de uitdrukking dan ook vandaan komt. Het is een ijzige, maar ook harde (snelle) wind. Waar je in het Frans à toute vitesse ('op volle snelheid') zegt, kun je daar ook zeggen à toute bise en wie die koude winterwind weet te splijten, gaat echt heel hard...

volgende keer:
Hoe noemen ze een guilty pleasure in het Frans?

dinsdag 21 september 2021

passer au caviar

censureren / verdoezelen
('overgaan op kaviaar / langs de kaviaar laten gaan')

Als je Russische geschriften leest die onder tsaar Nicolaas de Eerste gepubliceerd zijn, moet je niet verbaasd opkijken als je er veel zwarte vlekken op ziet door de toegepaste censuur. Die zwarte vlekken zagen eruit alsof er op het keizerlijke hof geknoeid was met een pot kaviaar. Dit gebruik heeft zelfs geleid tot het ontstaan van het werkwoord caviarder met de betekenis 'censureren'.

volgende keer:
gaat het heel snel...

maandag 20 september 2021

assiette au beurre

de kip met de gouden eieren / een goudmijntje
('bord met boter')

L'Assiette au beurre was de naam van een satirisch tijdschrift dat verscheen van 1901 tot 1936, eerst als weekblad en vanaf 1912 als maandblad. Het was te beschouwen als een voorloper van het huidige Charlie Hebdo. De uitdrukking bestaat uiteraard al langer.

In de Middeleeuwen was boter een algemeen consumptiemiddel, ook onder armen, maar vanaf de vijftiende eeuw werd het steeds meer een luxe-artikel, een teken van rijkdom dus. 

Het woord assiette ('(etens)bord') wordt ook gebruikt in de betekenis van 'belastinggrondslag' en het moge dus duidelijk zijn dat er veel te halen is bij wie dat bord belegd is met een grote stapel boter.

De uitdrukking wordt niet meer zo veel gebruikt, maar zou waarschijnlijk al helemaal in onbruik zijn geraakt als ze niet een boost had gekregen door het populaire satirische blad met dezelfde naam.

volgende keer:
maken we het nog bonter en gaan we aan de kaviaar...

zondag 19 september 2021

panneaux insolites : ici au moins les Bleus sont excellents

Hier zijn de Bleus tenminste uitstekend!
Allez les Bleus !

Net als het ons Oranje vergaat, zijn ook de Fransen helemaal in de zevende hemel als hun nationale elftal les Bleus goed presteert, maar uitermate pessimistisch als het in de aanloop naar een groot kampioenschap wat minder gaat.

Maar goed, dan kunnen ze zich in ieder geval te goed doen aan de bleus die nooit teleurstellen, de fantastische blauwe kazen als bleu d'Auvergne en Roquefort en waarom ook niet de Gorgonzola van de buren? Allez, les Bleus !...

volgende keer:
hebben we boter op ons... bord...

zaterdag 18 september 2021

français de la rue : plaquer

aan de kant zetten / verlaten / laten vallen

Dit boekje geeft zeven tips om uit te testen als je genoeg hebt van je werk. Het werkwoord plaquer heeft het Frans uit het Nederlands ('plakken') overgenomen en kan ook in die betekenis gebruikt worden: plaquer du fil de coton ('katoendraad aanbrengen/vasthechten'), maar heeft in de straattaal juist de tegengestelde betekenis 'losmaken, laten vallen' gekregen, als je dus juist niet aan iets of iemand wilt blijven plakken zogezegd. Dat kan dus je baan zijn zoals op het plaatje, maar meestal wordt het gezegd van relaties, zoals in: j'ai plaqué mon petit ami.

volgende keer:
lopen we een blauwtje...

vrijdag 17 september 2021

rire comme un bossu

zich een bult/breuk lachen
('lachen als een gebochelde')

Van lachen kun je letterlijk krom trekken. In het Frans heet dat wel se tordre ('zich verdraaien/krommen') de rire, waaraan toegevoegd kan worden comme une baleine ('als een walvis'). Of dat laatste van het lachen is, heb ik nooit kunnen vaststellen, maar zeker is dat een walvis plezier heeft als hij zich uit het water verheft en een soort schroef maakt. Het gaat dus meer om de vorm dan om de oorzaak. Of een gebochelde (ook een soort bultrug in feite...) altijd vrolijk lachend door het leven gaat, valt te betwijfelen, maar hij is wel altijd kromgetrokken. Op dezelfde manier lachen wij ons een bult of een breuk...

volgende keer:
zetten we alles aan de kant...

donderdag 16 september 2021

le supplice de Tantale

een tantaluskwelling

Tantalus was de zoon van Zeus en de zeenimf Pluto. Hij had de euvele moed de goden op de proef te stellen door zijn zoon Pelops (van de Peloponnesos inderdaad) in de ragout te verwerken en ze die voor te zetten. De goden bemerkten het echter direct en ontstaken in grote woede. Alleen Demeter, die met haar hoofd nog helemaal bij het verdriet om de roof van haar dochter door Hades, de god van de onderwereld was, at per ongeluk een gedeelte van Pelops' schouder op. Zeus beval Hermes de gedeelten van Pelops lichaam te verzamelen om er weer een volledig lichaam van te maken. Demeter leverde een stukje ivoor om het opgegeten deel van zijn schouder te vervangen en Rhea wekte Pelops weer tot leven.
Zijn vader Tantalus werd verbannen naar de onderwereld, waar hij een eeuwigdurende marteling moest doorstaan: hij moest tot aan zijn kin in een poel water staan, maar als hij zich bukte om water te drinken, dan zakte het waterpeil. Boven hem hingen de heerlijkste vruchten aan boomtakken, maar als hij ernaar reikte om ze op te eten, dan woeien de takken buiten zijn bereik. Tot overmaat van ramp lag er boven hem een rotsblok dat ieder moment op hem kon vallen. Voorwaar een tantaluskwelling...

volgende keer:
lachen we ons een bult...

woensdag 15 september 2021

la partie immergée de l'iceberg

het topje van de ijsberg
('het ondergedompelde gedeelte van de ijsberg')

Als het allemaal doorgaat - sinds de coronacrisis is begonnen neem ik helaas alle reisplannen met enkele kiloklonten zout - ga ik ze vroeg in het komende voorjaar zelf waarnemen in de Diskobaai in Groenland. Alleen die topjes lijken me al een machtig schouwspel, zonder te beseffen dat het grootste deel ervan onder de waterspiegel verborgen ligt. Het woord iceberg wordt in het Frans trouwens op zijn Engels uitgesproken, in welke taal het in de achttiende eeuw uit het Nederlands is terechtgekomen.

volgende keer:
beleven we een tantaluskwelling...

dinsdag 14 september 2021

l'avocat du diable

Mijn cliënt heeft een moeilijke jeugd
gehad, dames en heren van de jury...
advocaat van de duivel

Deze uitdrukking die onze beide taalgebieden delen komt uit de rechtspraak van de katholieke kerk en wel uit de traditie van canonisatie, of heiligverklaring. De advocaat van de duivel had bij een potentiële heiligverklaring de taak om alle argumenten aan te dragen die tegen de heiligverklaring van de kandidaat pleiten. Hàd ? zult u wellicht zeggen. Er worden toch nog altijd mensen heilig verklaard? Jazeker, wellicht om het aantal heiligverklaringen op te kunnen voeren en misschien zelfs - en nu spreekt mijn eigen duiveltje - om zijn eigen canonisatie te bespoedigen, heeft de Poolse paus Johannes Paulus II de praktijk van de advocaat van de duivel in 1983 afgeschaft...

volgende keer:
zien we slechts het topje van de ijsberg...

maandag 13 september 2021

cracher au bassinet

moeten schuiven/dokken
('in het kommetje spugen')

Een bassinet kan verschillende dingen aanduiden. Zo was het vroeger een metaalachtig hoofddeksel dat door strijders onder de helm gedragen werd. Het is ook de benaming voor uiteenlopende zaken als een bloem en een nierbekken. Maar in de uitdrukking van vandaag is het een kommetje, of meer specifiek de collectezak waarin je je bijdrage voor de kerk kunt deponeren. Je bent natuurlijk vrij om te beslissen hoeveel je doneert, maar de ogen van de kerkgangers naast je kunnen dwingend zijn. En dan dok je misschien toch meer dan je eigenlijk zou willen. Je spuugt het als het ware uit, wat ook nooit echt van harte gaat...

volgende keer:
spelen we advocaat van de duivel...

zondag 12 september 2021

panneaux insolites : l'essaim des gourmets a piqué

een zwerm van fijnproevers

Soms kan een combinatie van namen iets bijzonders opleveren, zoals bij deze bijenhouder (apiculteur) die zijn bijenkolonie/honingbedrijf l'essaim des gourmets ('zwerm van de fijnproevers') heeft genoemd, waarschijnlijk vanwege de hoge kwaliteit van zijn honing. Wat het echter grappig en misschien ook wat minder uitnodigend maakt is dat de bijenhouder zijn eigen naam er prominent onder heeft gezet: A. Piqué. Nu lees je dus L'essaim des gourmets a piqué ofwel 'De zwerm van de fijnproevers heeft gestoken'. Toch maar een beetje uit de buurt blijven dan...

volgende keer:
spugen we in een kommetje...

zaterdag 11 september 2021

français de la rue : ça me gonfle

dat werkt me op de zenuwen / daar krijg ik het heen en weer van
('dat zwelt me op')

Het is nog lang geen 1 april, maar als het weer zo ver is, zijn sommigen onder ons misschien al bij voorbaat opgefokt, bang om beetgenomen te worden. Waar bij ons de eerste 1-april-ervaring zich vaak beperkt tot een opmerking als 'je veters zitten los', bestaat in Frankrijk de gewoonte om de afbeelding van een vis op iemands rug te plakken en te roepen Poisson d'avril ! ('aprilvis'). Vandaar dat het hier een vis is die uitroept 'Ik krijg de zenuwen (lett. 'ik zwel op') van 1 april!'
Maar waarom eigenlijk het werkwoord gonfler wordt gebruikt om irritatie uit te drukken is niet helemaal duidelijk. Het wordt wel in verband gebracht met een andere uitdrukking les gonfler à quelqu'un waarbij les verwijst naar iemands ballen. Daarnaast kun je ook denken aan iemand die figuurlijk zo opzwelt van woede dat die bijna explodeert. Tenslotte wordt wel aangevoerd dat in de negentiende eeuw gonfler op dezelfde manier gebruikt werd als assommer had dat naast 'neerslaan' ook 'dodelijk vervelen' betekent.

volgende keer:
Bent U ook wel eens gestoken door een bij?

vrijdag 10 september 2021

d'ores et déjà

van nu af aan / nu al
('van nu en al')

Eigenlijk is er in deze - waarschijnlijk uit de rechtspraak afkomstige - uitdrukking sprake van een verdubbeling zoals in 'wis en waarachtig', 'vast en zeker' enz.
Het ores is hetzelfde woord als or ('welnu') en het Spaanse ahora ('nu') en déjà is ontstaan uit dès jà ('vanaf nu'). Dat ja- (afkomstig van het Latijnse iam) zit ook bijvoorbeeld in jamais ('(n)ooit'). Eigenlijk zeg je dus zoiets als 'van nu en van nu af aan'. O.K., dat weten we dan voortaan...

volgende keer:
zwellen we op van ergernis...

donderdag 9 september 2021

une solution de continuité

een kink in de kabel / een plotselinge onderbreking/verandering
('een voortzettingsoplossing')

Je kunt gemakkelijk op het verkeerde been gezet worden door deze uitdrukking. Immers, een 'oplossing' klinkt juist als iets positiefs, het tegendeel van een probleem. Maar het woord 'oplossing' heeft van oorsprong een andere betekenis - tot op heden overigens - nl. een scheikundig/natuurkundige: denk bijvoorbeeld aan het oplossen van suiker in water. Als iets in die zin oplost, verdwijnt het als het ware, het lijkt te smelten of op te gaan in iets anders. En daar moet je in dit geval aan denken. Als de voortgang van iets oplost in de zin van '(lijkt) te verdwijnen', dan is er dus ineens een kink in de kabel. De uitdrukking is ontstaan in de veertiende-eeuwse medische wereld en heeft zich vervolgens qua betekenis uitgebreid, maar een beetje vreemd blijft het wel...

volgende keer:
de bijdrage van morgen is nu al bekend...

woensdag 8 september 2021

avoir le pied marin

'Kun je een zeebeen hebben?'
- 'Wel sinds een witte haai hem 
heeft opgegeten!'

zeebenen hebben / zich niet uit het veld laten slaan

('de zee(mans)voet hebben')

De uitdrukking kun je min of meer letterlijk gebruiken voor mensen die niet zeeziek worden op zee of die zich makkelijk staande houden aan een hevig schommelend scheepsdek, maar ook in meer figuurlijke zin voor mensen die zich niet gemakkelijk uit het veld laten slaan.

Het bijvoeglijk naamwoord marin betekent 'de zee betreffend' of zoals hier 'de zeeman betreffend'. Alleen een goed en ervaren zeeman kan zich in zulke omstandigheden staande houden in tegenstelling tot een landrot.

volgende keer:
vinden we een kink in de kabel...

dinsdag 7 september 2021

l'oeil de Moscou

Big Brother / het alziend oog
('het oog van Moskou')

Jongere lezers van dit blog moeten bij de naam Big Brother misschien denken aan het reality programma waarin eindeloos over niets keuvelende would-be-bekende-Nederlanders ons aan de buis gekluisterd hielden vanwege... ja waarom eigenlijk? Maar de meesten van ons herkennen er natuurlijk de totalitaire machthebber uit George Orwells 1984 in - ongelofelijk eigenlijk dat ik dat destijds als een kijk in de verre toekomst heb gelezen... we worden oud...
Het leidt geen twijfel dat het Kremlin de Britse schrijver geïnspireerd heeft tot het schrijven van zijn dystopische roman, waarin alles wat je deed en zei in de gaten werd gehouden door de macht, de geschiedenis open en bloot herschreven werd, er een alles verhullende new speak taal werd ontworpen enz. enz. 
De Sovjet-Unie waarvan Moskou de hoofdstad was, was in naam uiteraard een land waarin in theorie de klassenmaatschappij was afgeschaft, maar als je openlijk kritiek uitte op het beleid had je de keus tussen gevangenschap in een Siberische goelag en gevangenschap in een Siberische goelag. Tegenwoordig word je gewoon omgelegd - een stuk efficiënter - of - als dat niet lukt - ga je alsnog naar de goelag, zoals Navalny is overkomen. Wat dat betreft is er weinig veranderd.
Sovjet-satellietstaten als de DDR deden vaak niet onder voor de staatsterreur van Grote Broer. Wie heeft niet de magistrale film Das Leben der Anderen gezien? Een heel leger spionnen werd ingezet om het dagelijkse leven van gewone burgers te bespieden, om ze te kunnen betrappen op de geringste vorm van insubordinatie. En zo had Moskou (en Berlijn en andere hoofdsteden) overal zijn ogen...

volgende keer:
moet u zeebenen hebben... 

maandag 6 september 2021

comme la vérole sur le bas clergé

als donderslag bij heldere hemel / als Gods woord in een ouderling
('als de pokken op de lage geestelijkheid')

Deze jongens horen waarschijnlijk niet bij de lage geestelijkheid en we moeten ook even stilstaan bij de betekenis van vérole. Van de 12e tot de 15e eeuw werden hiermee de pokken aangeduid (tegenwoordig variole) en in de achttiende eeuw de waterpokken (tegenwoordig varicelle). Maar vanaf de 16e eeuw werd vérole een algemene benaming voor de SOA syfilis. Het moge dus duidelijk zijn dat uit deze uitdrukking uit het Ancien Régime een zeker anticlericalisme spreekt, aangezien de geestelijken een gelofte van kuisheid hadden afgelegd en toch wordt verondersteld dat juist zij deze besmettelijke en gevaarlijke SOA snel konden verspreiden. Ons 'als Gods woord in een ouderling' klinkt in eerste instantie misschien een stuk minder anticlericaal, maar ook hier is ongetwijfeld sprake van een zekere ironie...

volgende keer:
weten we ons bespied door het Kremlin...

zondag 5 september 2021

panneaux insolites : écoles publiques des grèves


openbare stakingsscholen

In Frankrijk is de staking tot kunst verheven. Er zijn weinig landen waar zo veel gebruik gemaakt wordt van het stakingsrecht als Frankrijk. Misschien hebben we nu ontdekt hoe dat komt: kennelijk bestaan er dus ook openbare scholen die stakers opleiden, als je dit bord moet geloven...

volgende keer:
krijgt u de pokken...

zaterdag 4 september 2021

français de la rue : fauché

berooid / arm / blut

Faucher betekent 'maaien'. Figuurlijk kan het ook 'doden, wegmaaien' en 'jatten, gappen' betekenen. Als je een veld bemaait, zijn de gewassen verdwenen. Wij gebruiken daar ook wel de term 'berooid' voor. Na het rooien van de aardappelen, zijn de aardappelen verdwenen. Natuurlijk kan de boer er een prijs voor vragen, maar de akker blijft berooid achter...

volgende keer:
bereiden we een onderwijsstaking voor...

vrijdag 3 september 2021

se foutre en l'air

zich van kant maken
('zich in de lucht neuken')

De betekenis van het werkwoord foutre is in de loop der tijden behoorlijk afgezwakt en is in veel uitdrukkingen inzetbaar geworden. In het Latijn betekende futuere nog 'seksuele omgang met een vrouw hebben', maar inmiddels komt het voor in veel combinaties waar het een geheel andere betekenis gekregen heeft: je m'en fous ('het kan me geen reet schelen', lett. 'ik neuk me erom'), rien à foutre ('niks te doen', lett. 'niks te neuken') en fous le camp ('rot op', lett. 'neuk het veld') zijn slechts enkele voorbeelden. Wederkerend betekent se foutre (lett. 'zich neuken') sinds de twintigste eeuw vaak 'zich werpen' zoals in se foutre par terre ('zich op de grond werpen'). Wie dat de andere kant op doet (se foutre en l'air, lett. 'zich in de lucht werpen') roept nu misschien het beeld op van een terrorist die zichzelf 'in de lucht laat springen', maar wellicht moet je eerder denken aan iemand die zich vanaf een hoog gebouw de lucht in werpt en dat kan natuurlijk geen goede afloop hebben...

volgende keer:
zijn we berooid...

donderdag 2 september 2021

une belle nana

een lekker stuk

Over smaak valt niet te twisten; het is voor iedereen afzonderlijk om te bepalen wie in aanmerking komt om zo benoemd te worden en of het überhaupt wel passend is om deze term te gebruiken, maar we zien hier in ieder geval een van de beroemde nanas van de kunstenares Niki de Saint-Phalle. Eigenlijk hebben we hier natuurlijk niet te maken met een uitdrukking, maar zou deze post beter op zaterdag behandeld kunnen worden in de rubriek français de la rue, want het woord nana is een van de meest gebruikte straattaaltermen voor 'vrouw, meisje', zoals in hetzelfde taalregister mec een algemene benaming is voor 'man, jongen'. Het woord nana is rond 1950 in de Franse taal terechtgekomen en zou een koosnaamvorm geweest zijn van de voornaam Anna, gepopulariseerd door Émile Zola's beroemde roman Nana. Aanvankelijk werd er dan ook een jonge vrouw van lichte zeden mee aangeduid, en vervolgens een mooie, maar wat simpele jonge vrouw, een dom blondje, zeg maar...

volgende keer:
zoeken we ons gerief in hogere sferen...

woensdag 1 september 2021

une promesse de Gascon

een loze belofte
('de belofte van een Gasconiër')

Gascogne (vroeger in het Nederlands Gasconië of Wasconië) is een landstreek in het zuidwesten van Frankrijk tussen de Pyreneeën en de rivier de Garonne en de naam is verwant met de Basken. De Gasconiërs hebben altijd de reputatie gehad uitstekende en dappere soldaten te zijn. Dit is o.a. goed te lezen in Cyrano de Bergerac waarin Cyrano officier is van een groep moedige Gasconiërs die zich door niets of niemand uit het veld laten slaan. Door die reputatie werden ze misschien ook enigszins over het paard getild en daardoor kregen ze ook hun tweede reputatie, nl. die van snoevers en opscheppers. De verhalen die ze (over zichzelf en hun heldendaden) vertelden kon je dus maar beter met een korreltje zout nemen. Hetzelfde geldt kennelijk voor hun beloftes...

volgende keer:
bespreken we een lekker stuk...