panneaux insolites : zone réservée à la dépose des enfants

kinderstortplaats

Veel thuiswerkende ouders in Nederland kunnen opgelucht ademhalen: over een week openen de basisscholen weer. Maar kennelijk is de nood elders al veel hoger opgelopen en lopen jonge ouders tegen de muren op en kunnen ze de combinatie van thuiswerken, het huishouden doen en helpen bij het huiswerk van hun kroost niet meer volhouden. Gelukkig is er dan nog een plek waar ze hun kinderen kwijt kunnen...

(ter geruststelling van bezorgde ouders: het werkwoord déposer betekent naast 'storten' ook 'afzetten, wegbrengen'. Waarschijnlijk staat dit bordje dus in de buurt van een school om te voorkomen dat ouders die hun kinderen voor de deur van de school afzetten, het verkeer nodeloos ophouden)

volgende keer:
bezwijken we voor een verleiding...

français de la rue : s'emmerder

zich (stierlijk) vervelen

Waar wij in ons Algemeen Onbeschaafd Nederlands nogal eens onze toevlucht nemen tot ernstige ziekten, is het in de meeste buurtalen gebruikelijker met uitwerpselen te smijten. De laatste jaren trouwens lijken wij dat een beetje over te nemen: steeds vaker hoor je mensen hun frustratie uiten door 'kak!' te roepen.

De Fransen zijn echte uitwerpselenkampioenen. Er is een ware familie van strontwoorden met de meest uiteenlopende betekenissen. Een van die woorden is s'emmerder, dat 'zich (stierlijk) vervelen' betekent. Overigens kun je het ook overgankelijk gebruiken. Iemand emmerder houdt in dat je iemand flink in de zeik zet of in de problemen brengt. Strontvervelend dus...

volgende keer:
Na al die lockdowns en avondklokken weten veel ouders niet meer wat ze met hun kroost aan moeten...

tirer sa crampe

 

zijn biezen pakken / klaarkomen
('zijn kramp trekken')

In de eerste betekenis kom je deze uitdrukking niet vaak meer tegen. Het woord crampe zou in de zestiende eeuw een aanduiding geweest zijn voor de voet van een paard, een paard dus dat zich uit de voeten maakte.

Bij het woord crampe denken we nu aan een spierverstijving en vandaar is de stap naar strakgespannen zwellichamen een kleine. In het argot van de achttiende eeuw stond het woord daarom ook al voor het mannelijk lid in opgewonden staat. En daarmee kun je zoals we allemaal weten behoorlijk aan je trekken komen...

volgende keer:
zijn we strontvervelend...

la bave du crapaud n'atteint pas la blanche colombe

schelden doet geen zeer
('de kwijl van de pad bereikt de witte duif niet')

Hoewel hij erop blijft trainen, zijn kwijl raakt de witte duif niet... De pad staat symbool voor een minderwaardig mens dat met zijn kwijl anderen beschimpt. De duif daarentegen is het symbool van de Heilige Geest, toonbeeld van zuiverheid, zo zuiver dat hij niet geraakt kan worden door laster, hoog daarboven verheven, zoals Michelle Obama al zei: When they get low, we get high...

volgende keer:
pakken we onze biezen. Maar of we daar ook mee klaarkomen...

ne pas y aller par quatre chemins

er geen doekjes om winden / er niet omheen draaien
('er niet heengaan langs vier wegen')

Als je zo snel mogelijk van punt A naar punt B wilt gaan, kun je het beste de kortste en gemakkelijkste weg nemen. Er kan misschien een toeristische reden zijn om vier wegen te kiezen, maar efficiënt is dat niet. De metafoor is duidelijk, wie recht op zijn doel afgaat, draait er niet omheen en zegt onomwonden wat hij bedoelt, inderdaad zonder er doekjes om te winden...

volgende keer:
doet schelden geen zeer...

compte là-dessus

reken er maar niet op / schrijf dat maar op je buik
('reken daarop')

Een typisch voorbeeld van ironie is dit: je zegt het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Sinds begin negentiende eeuw wordt de uitdrukking vaak aangevuld met et bois de l'eau ('en drink water') of zelfs et bois de l'eau fraîche ('en drink helder/fris water'), zo van: 'je kunt jezelf opofferen en jezelf een goede wijn ontzeggen, maar op mij hoef je niet meer te rekenen'... Dan toch maar dat glaasje wijn, nietwaar?

volgende keer:
winden we er geen doekjes om...

la montagne accouche d'une souris

veel geblaat, weinig wol / de berg heeft een muis gebaard
('de berg bevalt van een muis')

In de politiek wordt nogal eens veel geblaat, zonder dat het veel wol oplevert. En hoe het electoraat gaat kiezen, valt vaak ook niet goed te voorspellen. Vandaar misschien dat de trotse ouders op het plaatje zich toch enigszins verbazen over het formaat van hun nakomeling. Il est petit pour sondage is natuurlijk een woordspelletje met Il est petit pour son âge ('hij is klein voor zijn leeftijd', sondage = opiniepeiling), net als C'est vrai qu'il ne fait pas son âge ('hij lijkt inderdaad veel jonger dan hij is'). De uitdrukking is al heel oud en is in een iets andere vorm al gebruikt door de Romeinse schrijver Horatius, maar vervolgens gepopulariseerd in het Frans door de zeventiende-eeuwse fabeldichter Jean de La Fontaine.

volgende keer:
kun je op je buik schrijven...

panneaux insolites : au pain dégueulasse

smerig broodje

Hoewel de woordspeling van het Nederlands met gesmeerde broodjes er niet in zit, is het waarschijnlijk toch een reclamestunt om je bakkerswinkel zo te noemen en als ik af moet gaan op de reacties op internet, is dat deze bakker in het centrum van Bordeaux wel gelukt. Of het iedereen aanspreekt, is niet zeker, maar je valt wel op en maakt nieuwsgierig...

volgende keer:
hebben we veel geblaat, maar weinig wol...

français de la rue : dégager

oprotten
('losmaken, bevrijden')

In veel Afrikaanse landen heeft Frankrijk (of denkt het te hebben) nog veel in de neokoloniale melk te brokkelen, dit tot afgrijzen van een groot deel van de bevolking. Dat willen ze dan ook wel kenbaar maken als er bijvoorbeeld sprake is van een staatsbezoek. Dégager, het tegenovergestelde van engager ('meedoen, in beweging zetten') betekent eigenlijk 'losmaken, bevrijden', maar wordt op straat meestal gebruikt in de betekenis 'oprotten' en dan vooral in de gebiedende wijs. Op de bordjes die je jongemannen omhooghouden staat dus te lezen 'Frankrijk, rot op!'.

volgende keer:
nemen we een heerlijk broodje...

triple buse

uilskuiken
('driedubbele buizerd') 

Nee, het is geen driedubbeldekker, uilskuiken! Dan had er misschien triple bus gestaan. Met die laatste e is een buse een buizerd. Maar waarom een buizerd? In de zestiende eeuw werd de buizerd al niet hoog geacht. Toen werd er gezegd: d'une buse on ne saurait faire un épervier ('van een buizerd zou je nooit een sperwer kunnen maken'), zoiets dus als een vlag op een modderschuit, of een dubbeltje dat nooit een kwartje kan worden. Een sperwer werd duidelijk hoog geacht. Maar waarom die minachting voor de buizerd, terwijl het toch een zeer behendige roofvogel is? Dat komt omdat valkeniers al snel begrepen dat de buizerd zich niet liet temmen en geen trucjes aan liet leren. Nu zouden we dat misschien interpreteren als een grote onafhankelijkheid, toen werd het gezien als een gebrek aan intelligentie. In België heeft de betekenis zich trouwens uitgebreid tot de gevolgen van een gebrek aan intelligentie. Een onvoldoende cijfer kan daar ook une buse genoemd worden.

volgende keer:
hebben we veel geblaat maar weinig wol...

mettre le feu aux poudres

Poetin bereid de lont in het kruitvat te
steken. 'Dat komt goed uit, ik heb nog
een vuurtje over.'

de lont in het kruit(vat) steken
('het kruit in brand steken')

Na vier jaar Trump zou je al bijna vergeten zijn hoe Vladimir Poetin voortdurend bereid is de lont in het kruitvat te steken, nu weer met zijn tegenstrever Navalny, destijds met de inname van de Krim in Oekraïne.

In de zestiende eeuw luidde de uitdrukking overigens nog mettre le feu aux étoupes, waarbij étoupes stoppen waren van vlas en hennep waarmee in de scheepvaart gaten gestopt werden. De uitdrukking had naast de betekenis 'woede opwekken' ook een erotische connotatie, zoals wij iemand in vuur en vlam kunnen zetten.

volgende keer:
vragen we ons af of je naast dubbeldekkers ook driedubbeldekkers hebt...

il n'y a pas loin du Capitole à la Roche Tarpéïenne

hoogmoed komt voor de val / vandaag is het 'hosanna', morgen 'kruisig hem'
('het is niet ver van het Capitool naar de Tarpeïsche rots')

Vandaag is het wereldnieuws op het Capitool in Washington: geen publiek op de Mall, wel duizenden vlaggen en opvallende afwezige is de vertrekkende 'vorst' die zichzelf al heeft aangewezen als de beste een-termijn-president ooit. Maar zoals de Romeinen al wisten, is het niet ver van de macht naar de neergang. Het is niet te verwachten dat veel geschiedenisboeken Trumps mening zullen onderschrijven. In het oude Rome stond het centrum van de macht, de senaat, aan de voet van de Capitool, een heilige heuvel waarop een tempel stond, gewijd aan Jupiter, Juno en Minerva. De grootste eer die een generaal kon worden betuigd was een triomftocht van het Marsveld naar het Capitool. Maar van een steile wand van dit Capitool, de Tarpeïsche rots, werden ter dood veroordeelden naar beneden gegooid. Het was dus letterlijk maar een kleine stap van de grootste eer naar de neergang. Volgens de legende zou dit in 390 voor Christus een edele Romein ook daadwerkelijk zijn overkomen. Marcus Manlius Capitolinus woonde in een huis vlakbij het Capitool en hoorde op een ochtend de heilige aan Juno gewijde ganzen aanslaan toen een bende Galliërs heimelijk de heilige heuvel probeerden in te nemen. Toen de dreigende inname met succes werd afgewend, kreeg Marcus Manlius Capitolinus de hoogste eer, maar toen hij even later de eisen van arme Romeinen wilde inwilligen, werd hij door dezelfde machthebbers van de Tarpeïsche Rots gesmeten. Het kan verkeren...

volgende keer:
gooien we de lont in het kruit(vat)...

coûter bonbon

En wat gaat u nu doen met
mijn geld?
- We kunnen u het weer lenen,
maar dat gaat u wel een
vermogen kosten.

een vermogen kosten
('snoepje kosten')

Hoewel deze uitdrukking nog niet zo lang bestaat (midden twintigste eeuw) is de herkomst nog niet echt duidelijk. Gaat het hier inderdaad om het snoepje (bonbon), of gewoon om een verdubbeling van bon ('goed, lekker') dat dan ook 'veel' kan betekenen of zit er zelfs een seksuele connotatie aan? Het snoepje kan namelijk ook staan voor de edele delen. Als een vrouw een heel kort rokje draagt, kan dat à ras du bonbon ('langs het snoepje scherend') genoemd worden en als je iemand ergert kun je dat casser les bonbons ('de snoepjes kapotmaken') noemen en als je staat te vernikkelen van de kou kun je dat se peler les bonbons ('de snoepjes uitpellen') noemen. In beide laatste uitdrukkingen staat bonbons voor testikels. Tja, iets kan je een rib uit je lijf kosten of je edele delen...

volgende keer:
gaan we naar het Capitool...

tous azimuts

van alle kanten / in alle richtingen / met alle middelen
('alle wegen / alle punten op de horizon')

Op het plaatje uit februari 2014 wordt oud-president Hollande neergezet als iemand die met alle winden meewaait en erg veranderlijk is. Probleemloos gaat hij over van een beleid van vraag naar een beleid van aanbod, zoals hij ook overstapt van geliefde Valérie Trierweiler naar Julie Gayet. Door de tekenaar wordt handig misbruik gemaakt van de leuze van zijn partij: 'Verandering, nu!'. 

Het woord azimut verscheen voor het eerst in de Franse taal in de vijftiende eeuw en komt uit het Arabisch az-samt wat zowel 'weg' als 'punt op de horizon' betekende. Het woord kwam eerst in de militaire wereld terecht waar een arme tous azimuts een wapen was dat in alle richtingen kon worden afgeschoten en een défense tous azimuts een verdediging tegen aanvallen uit alle richtingen. Alle figuurlijke betekenissen zijn daar vervolgens van afgeleid.

volgende keer:
kost het ons een vermogen...

panneaux insolites : montfroc

daar zakt je broek van af

Montfroc is een plaatsje in de Drôme en net buiten de bebouwde kom vind je er een naturistische camping. Tot zover een hele gewone constatering, maar als je beseft dat froc in Franse volkstaal een benaming is voor 'broek', dan krijgt het bord ineens een andere connotatie: vanaf hier kan/moet je broek uit, want we naderen de naturistische camping...

volgende keer:
bekijken we het van alle kanten...

français de la rue : les chiottes

W.C. / schijthuis

Dit informele woord voor 'toilet(hokje)' is afgeleid van het werkwoord chier ('schijten'). Een afgeleide betekenis trouwens van 'schijthuis' is weer 'krakkemikkig voertuig'. Je kunt je in het Frans dus zelfs in een chiotte verplaatsen. 

Er bestaat ook een werkwoord chiotter dat 'mislukken' betekent.

Tenslotte lijkt een chiot ('puppie') op het eerste gezicht ook tot de familie te behoren, aangezien de jonge hondjes zolang ze nog niet zindelijk zijn overal hun drollen achterlaten, maar de etymologie van dat woord gaat gewoon rechtstreeks terug op het Latijnse catellus dat 'jonge hond' betekent.

volgende keer:
laten we onze broek nog even op onze enkels hangen...

faire le baron

handlanger zijn
('de baron doen')

De weliswaar slinkende maar nog altijd te grote groep handlangers van de vertrekkende (?) Amerikaanse president lijken nog altijd te geloven in de sterke verhalen van hun zichzelf overschattende baas die de vergelijking met de verhalen van de legendarische baron von Münchhausen zouden doorstaan.

In het spelletje bonneteau (bij ons 'balletje-balletje') heeft de oplichter vaak een handlanger die de argeloze toeschouwer speelt om vervolgens nog argelozer passanten te verleiden mee te gokken met het spelletje en hen op die manier geld af te troggelen. Aanvankelijk werd het spelletje met speelkaarten gespeeld en de handlanger werd hier le contre ('de tegenspeler') genoemd. Dat verbasterde later tot comte ('graaf'). Begin twintigste eeuw degradeerde de graaf tot baron, misschien onder invloed van het Italiaanse barone, dat 'deugniet' kan betekenen...

volgende keer:
gaan we even af...

la cerise sur le gâteau

de kers/slagroom op de taart
('de kers op de taart')

Een taart zonder slagroom is natuurlijk geen echte taart en met een kers erbovenop maak je hem helemaal af. Het is een letterlijke vertaling van het Engelse cherry on the cake. In de angelsaksische landen bestaat overigens ook de variant the icing on the cake, verwijzend naar de glazuurlaag die op veel taarten wordt aangebracht. Maar het mag natuurlijk ook een mandarijntje zijn...

volgende keer:
O.K. Trump wordt nu aangepakt, nu zijn handlangers nog...

faire flèche de tout bois

alles op alles zetten / alles in het werk zetten
('van alle hout pijl maken')

Nu iedereen (behalve één) het erover eens is dat Trump zich op een schandalige manier overspeeld heeft, richten de Democraten alle pijlen op hem, maar langzaamaan hebben ze geen pijl meer ter beschikking. Als je dat vroeger - toen je nog zelf op jacht moest gaan om in je bestaan te voorzien - overkwam, moest je ter plekke met alle beschikbare middelen en van elk hout dat je maar kon vinden proberen nieuwe pijlen te slijpen. Vandaar deze uitdrukking.

volgende keer:
maken we het toch helemaal af...

chasse aux sorcières

heksenjacht / hetze
('heksenjacht')

Na de bestorming van het Capitool op 6 januari j.l. ruiken de Amerikaanse media en social media bloed en lijkt een soort heksenjacht te ontstaan op alles en iedereen die medeverantwoordelijk is geweest voor het feit dat een gevaarlijke gek in het Witte Huis ongebreideld zijn gang heeft kunnen gaan. Zelf vindt hij overigens dat er al vier jaar een heksenjacht tegen hem is ontketend. De hele uitdrukking (witch hunt) is trouwens ook uit de Verenigde Staten afkomstig en werd voor het eerst gebruikt door toneelschrijver Arthur Miller en hij richtte zich daarmee tegen het beleid van de republikeinse senator McCarthy, die op basis van zwak of zelfs onbestaand bewijs vele Amerikanen beschuldigde van communistische sympathieën. Volgens veel huidige Republikeinen zijn de Democraten trouwens ook weer totalitaire socialisten. Wat dat betreft is er in zeventig jaar niet veel veranderd. Miller verwees in zijn werk naar de heksenjacht die in het zeventiende eeuwse puriteinse Amerika in het dorp Salem plaatsvond. In 1692 beschuldigden daar enkele jonge vrouwen dorpsgenoten ervan hen te hebben behekst en hun beschuldigingen werden voor zoete koek aangenomen. De beschuldigden kregen de keuze te bekennen of te worden opgehangen. Al snel verspreidde deze gekte zich over naburige dorpen tot in de stad Boston toe. Als de geest eenmaal uit de fles is, krijg je hem er moeilijk weer in terug...

volgende keer:
zetten we alles in het werk om dit toch voor elkaar te krijgen...

se faire la malle

zijn biezen pakken
('zich de koffer maken')

Wordt het het 25e amendement, impeachment, een arrestatie door de geheime dienst, gaan we het deze week nog beleven of moeten we nog wachten tot volgende week woensdag, als Biden en Harris geïnstalleerd worden? Hij - ik hoef zijn naam niet meer uit te spreken - zal hoe dan ook zijn koffers moeten pakken. Een malle is zo'n grote, ouderwetse (hut)koffer en faire la malle betekent 'zijn koffers pakken' in de neutrale betekenis. Wederkerend met dat se erbij, krijgt het een negatieve betekenis van 'op de vlucht slaan, ertussenuit knijppen'.

volgende keer:
vragen we ons af of het nu bijltjesdag wordt in de Republikeinse partij...

panneaux insolites : bonne nouvelle

goed nieuws

Trump is bijna weg, het coronavirus woedt nog hevig, maar de vaccinatiecampagne is begonnen, dus het nieuwe jaar begint voorzichtig hoopvol. Reden voor Parijse metrowerkers om het bordje van metrostation Bonne nouvelle aan te vullen met de tekst: l'année 2020 est finie ! waardoor dus de tekst ontstaat: 'Goed nieuws, het jaar 2020 is voorbij!'

Het station aan de lijnen 8 en 9 in Parijs ligt onder de Boulevard Bonne-Nouvelle op de grens van het 2e, 9e en 10e arrondissement. Bonne nouvelle is op zich weer de naam van de buurt rond de kerk Notre-Dame-de-Bonne-Nouvelle ('Onze Lieve Vrouwe van het Goede Nieuws), waarin het goede nieuws verwijst naar de Annunciatie, het moment dat de engel Gabriël aan Maria aankondigt dat ze zwanger is en de Zoon van God zal baren.
Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Parijse metro in 2000, is het station gerenoveerd en is gedeeltelijk in filmstijl aangepast. Zo kregen de perrons een bijzondere verlichting in de vorm van (inmiddels verdwenen) ronde lampen in jaren-30-stijl en zijn de letters van Bonne nouvelle met een knipoog naar Hollywood in een golvende lijn geplaatst. Dat is nog steeds het geval zoals je op de foto kunt zien.

volgende keer:
wordt alles in het werk gesteld opdat Trump definitief zijn biezen pakt...

français de la rue : bouffer

eten / vreten / schransen

In 1973 verscheen de Frans-Italiaanse film La Grande Bouffe, een aanklacht tegen de ongebreidelde consumptiemaatschappij, die een schandaal veroorzaakte en al gauw een cultfilm werd die iedereen kent en die bijvoorbeeld ook jarenlang werd vertoond in de mensa van een Utrechtse studentenvereniging. Overigens wordt de naam van de film door veel Nederlanders verkeerd uitgesproken. Vaak hoor je verbasteringen als Le grand boeuf ('het grote rund'), waarschijnlijk omdat mensen denken aan gerechten als boeuf bourguignon of boeuf stroganoff. De juiste uitspraak is [boef], net als het Nederlandse woord 'boef' dus. Het woord komt van het Oud-Franse bufer, 'de wangen opbollen/opblazen', wat ook wel een beeld van 'volproppen' geeft. 

volgende keer:
hebben we goed nieuws...

envoyer à dache

de hei op sturen / heel ver weg sturen
('naar Dache sturen')

De democraten en sommige republikeinen willen er nu echt werk van maken. Het wordt te risicovol geacht die gevaarlijke gek in het Witte Huis zijn laatste 12 dagen in het ambt vol te laten maken, dus schakelen ze hem het liefst uit via het 25e amendement of desnoods impeachment. Ik sluit me daar van harte bij aan. Je zou hem het liefst ver weg de ruimte in willen schieten. Daarbij komt het goed uit dat Elon Musk net Jeff Bezos heeft ingehaald als rijkste man op aarde. Hij heeft vast nog wel een centje over om Trump als een soort Voyager 3 voorbij het zonnestelsel te lanceren... al moet je er niet aan denken dat hij dan het eerste menselijke wezen is waarmee een eventuele buitenaardse beschaving kennismaakt... Dan toch maar naar Dache. Maar waar ligt dat? Tja, nergens eigenlijk. In het Frans van het noordoosten van Frankrijk was dache in de tweede helft van de negentiende eeuw een variant van diache, wat weer een variant is van diable, 'duivel'. Eind van diezelfde eeuw luidde de uitdrukking - zoals ook op het plaatje te zien is - envoyer chez Dache, le perruquier des Zouaves ('naar Dache, de pruikenmaker van de Zouaven, sturen'). Geen idee wie dat was, maar het was in ieder geval ver weg en geen benijdenswaardige bestemming. Lijkt me prima, als ze er maar geen Twitter hebben...

volgende keer:
moet hij sowieso zijn biezen pakken...

à l'eau de rose

mierzoet
('met rozenwater')

Na een slapeloze nacht waarin ik met angst en vrees heb gekeken naar het verval van de democratie in the Banana Republic of the United States of America, heb ik even behoefte aan een mierzoete bijdrage, à l'eau de rose. Voor de rest blijf ik even sprakeloos...

volgende keer:
hoop ik van harte dat die gevaarlijk gek uit het Witte Huis verwijderd wordt en wel binnen 14 dagen...

se mettre au vert

de stilte opzoeken / er even tussenuitknijpen
('zich in het groen zetten')

De dagen worden inmiddels langzaam langer, maar het eerste groen moet nog verschijnen. We zijn allemaal tamelijk gestrest aan het raken door de coronacrisis en we mogen er nauwelijks uit. Wat zou het heerlijk zijn even de stilte op te zoeken op het groene platteland. De man op het plaatje heeft meteen maar zijn goede voornemens genomen: geen tabak meer, hij rookt alleen nog maar biologisch gekweekte planten...
Maar zoals gezegd is het nog even wachten tot de wereld weer groen kleurt. Voor je het weet, is de enige manier om aan de stress te ontsnappen se mettre au verre ('zich aan het glas zetten')...

volgende keer:
hebben we een mierzoete bijdrage...

accident de parcours

bedrijfsongeluk / hobbel op de weg
('ongeluk onderweg')

Dit bijzondere kunstwerk kom je tegen als je wandelt door het Prinses Máximapark in Utrecht-Leidscherijn: alsof er zojuist onderweg een ernstig auto-ongeluk is gebeurd. Zat er een hobbel in de weg? In de uitdrukking gaat het in ieder geval niet om een onomkeerbaar dodelijk ongeluk, maar om een onverwachte, tijdelijke onderbreking van de gang van zaken. Gelukkig maar...

volgende keer:
zoeken we de stilte op...

bouché à l'émeri

stom geboren, suf gewiegd en nooit iets bijgeleerd
('dichtgestopt met schuurpapier')

Eerst moet ik even wat uitleggen, want volgens mij wordt er nooit een fles dichtgestopt met schuurpapier. Het was echter vroeger gebruikelijk om zowel de kurk als de binnenkant van de fles te schuren met schuurpapier, zodat de kurk vaster op de fles bleef zitten. 
Bouché ('dichtgestopt') heeft al sinds de zeventiende eeuw de figuurlijke betekenis van 'geestelijk beperkt, dom' en dat is begin twintigste eeuw versterkt met de toevoeging à l'émeri. Op het plaatje wordt vervolgens ook nog een woordspel gemaakt met het woord génie. Dit woord betekent naast 'genie' (het tegendeel dus van 'geestelijk beperkt')) ook 'geest in de fles'. Het is dus een 'genie (geest in de fles)' maar hij is wel 'stompzinnig (dichtgestopt met schuurpapier)'...

volgende keer:
hebben we een bedrijfsongeluk...

sans bourse délier

gratis en voor niks
('zonder beurs los te maken')

In 1690, toen deze uitdrukking in zwang kwam, hadden we in Europa - in tegenstelling tot China - nog geen bankbiljetten en bewaarden we ons geld dus nog niet in een portefeuille, maar in een beurs, die gesloten werd met een koord of dicht werd geknoopt.
Om er een muntstuk uit te pakken, moest je dus eerst het koord van je beurs losmaken. Als je dat niet hoefde te doen, was datgene wat je begeerde, dus gratis en voor niets (of je beurs was gestolen)...

volgende keer:
hebben we nooit iets bijgeleerd...

français de la rue : allumé

opgewonden / aangeschoten

De kerstvakantie loopt ten einde en hoewel we het in het algemeen en petit comité hebben moeten vieren, zijn er weer kilo's luxevoer en liters alcohol door onze kelen gegaan, vermoed ik. 

Van zoveel alcohol kun je enigszins aangeschoten raken en als je een kwade dronk hebt kan dat ook leiden tot een opgewonden staat. Voor beide gemoedstoestanden wordt in het straatfrans wel de term allumé (lett. 'aangestoken') gebruikt. Je gezicht kan daarbij ook rood oplichten zoals een vuur of lamp die wordt aangestoken. 

Bij een allumeur denken de onschuldigen onder ons waarschijnlijk in eerste instantie aan de allumeur de réverbères ('aansteker van gaslantaarns') in Saint-Exupéry's Le petit prince maar de meeste Fransen zullen bij allumeur en allumeuse denken aan iemand die bewust probeert een ander seksueel op te winden...

volgende keer:
houden we even de hand op de knip...

panneaux insolites : bonne année !

Gelukkig nieuwjaar!

Zelden hebben we meer uitgekeken naar het nieuwe jaar dan op dit moment. Velen van ons hebben (te) hooggespannen verwachtingen. Het zal ongetwijfeld nog even duren - te lang naar ons gevoel - maar we dromen van een eerste knuffel, lekker uit eten, een mooie expositie, een ontroerend concert of een prachtige reis in een onbekend oord, misschien naar deze wijk in het Zwitserse Vionnaz: Bonne Année !

volgende keer:
zijn we nog een beetje opgewonden en aangeschoten...