ménager la chèvre et le chou

de kool en de geit sparen
('de geit en de kool sparen')

In het Nederlands kennen we dezelfde uitdrukking om duidelijk te maken hoe moeilijk het is om tegelijkertijd meerdere tegenstrijdige belangen te verdedigen. Immers, zet een geit bij een kool en de geit eet de kool op. We kennen waarschijnlijk allemaal ook wel het hieruit ontstane raadsel waarin aan de kool en de geit een boer en een wolf worden toegevoegd, waarbij de boer alle drie veilig aan de overkant van het water moet zetten, terwijl hij per keer slechts één van hen kan transporteren. Hoe zat dat ook al weer?...*

volgende keer:
posten we voor anderhalve man en een paardenkop...

* Voor wie een slapeloze nacht wil vermijden, hier de oplossing van het raadsel:
1. eerst de geit overzetten
2. leeg terugvaren
3. de kool overzetten
4. de geit mee terugnemen
5. de wolf overzetten
6. leeg terugvaren
7. de geit weer ophalen
Maar je zou natuurlijk ook een brug kunnen bouwen...

panneaux insolites : interdit aux moustiques

Verboden voor muggen
op straffe van de dood
Degenen die ons steken
zullen vernietigd worden

verboden voor muggen

Nu er na lange tijd regen overal stilstaand water te vinden is en er ineens warme dagen komen, zal de behoefte aan deze borden ongetwijfeld groeien, maar zal het voldoende afschrikwekkend werken?...

volgende keer:
proberen we de kool en de geit te sparen...

français de la rue : gars

jongen

In dit woord spreek je de r en de s niet uit. Zeg dus [ga]. Het is een oudere variant van het woord garçon ('jongen'), maar kan in het meervoud ook voor meisjes gebruikt worden, net als bij ons trouwens: 'Kom op, jongens...'

Voordat het woord gars/garz in het Oud-Frans een 'kind van het mannelijk geslacht' aanduidde, betekende het eerst 'ploert, lafaard', 'zwerver' en 'knecht'. Het had dus een duidelijk negatieve connotatie.

Tegenwoordig is dat negatieve er wel af en is het woord hooguit 'familiair'. Het kan ook zeker positief gebruikt worden, zoals in beau gars ('mooie jongen'). Naast 'jongen' kan het woord ook 'zoon' betekenen.

volgende keer:
proberen we muggen te verjagen...

par la bande

op indirecte wijze
('langs de rand/band')

Het woord bande kan allerlei betekenissen hebben, zoals 'groep, bende'. In die betekenis wordt het gebruikt in de combinatie La bande à Picsou ('de bende van Oom Dagobert: oom Dagobert heet in het Frans Picsou, van pique sou , 'grijp stuiver'). In die titel wordt tegelijkertijd gespeeld met de betekenis 'strip, band'. Oom Dagobert is natuurlijk een stripfiguur en het woord voor 'strip(blad)' is in het Frans bande dessinée ('getekende strip'), meestal afgekort tot BD. Met deze laatste betekenis hangt de betekenis samen van het woord bande in de uitdrukking van vandaag. Een strip in een stripverhaal is een reep papier. Een reep of band is een langwerpig stuk dat langs de rand van iets kan worden aangebracht. En daarmee komen we bij de biljartsport, waar de randen van het biljartveld ook wel worden aangeduid met de term 'banden'. In het Frans zijn dat in ieder geval de bandes. Als je de biljartbal 'via de band' speelt, dan speel je hem dus indirect. Het is in het biljartspel zelfs de bedoeling dat je de bal indirect speelt, via de randen...

volgende keer:
gaan we het over jongens hebben...

(mettre de l') huile de coude

in het zweet uws aanschijns / de mouwen opstropen
('ellenboogolie')

Iemand die van aanpakken weet, zorgt ervoor dat zijn armen altijd goed kunnen bewegen. De uitdrukking komt uit de negentiende eeuw, de eeuw waarin machines en fabrieken de zware handarbeid grotendeels overnamen en hoe zorgde je ervoor dat de raderen goed bleven draaien? Inderdaad, door ze goed te oliën. Wil je je eigen armen goed soepel houden, dan zou je dus je ellebogen moeten oliën...

volgende keer:
zijn we even wat minder direct...

être en bisbille

met iemand in de clinch liggen (om een niemendalletje) / met iemand niet door één deur kunnen
('in gefluister zijn')

De twee mannen op de foto kunnen elkaar niet meer in de ogen kijken, weigeren elkaar te spreken en toch zitten ze dicht bij elkaar. Waarschijnlijk heeft het conflict dat er tussen hen speelt weinig om het lijf. Dat is de situatie waarop de uitdrukking van vandaag betrekking heeft. Het vreemde woord bisbille komt van het veertiende-eeuwse Italiaans woord bisbiglio dat 'gefluister/gemurmel' betekende. In de zeventiende eeuw, toen het woord in de Franse uitdrukking terechtkwam, had het de betekenisuitbreiding gekregen van een 'discussie op fluistertoon, vol wantrouwen, afkeuring of kwaadsprekerij'.

volgende keer:
stropen we de mouwen op...

faire la barbe

in zijn vuistje lachen / iemand in de zeik nemen
('de baard maken')

Deze uit de achttiende eeuw daterende uitdrukking is inmiddels wat in onbruik geraakt. Dat kan van het dragen van baarden (helaas) nog niet gezegd worden. Gezichtsbeharing is erg aan mode onderhevig en zegt iets over iemands persoonlijkheid. Bij de Romeinen was het lang uit den boze, hoewel het vanaf de tweede eeuw door de keizers weer juist werd gezien als een teken van cultuur en belezenheid omdat het deed denken aan de baarddragende Griekse filosofen. In veel (sub)culturen is het een teken van mannelijkheid. In de negentiende eeuw en onder eenentwintigste-eeuwse hipsters waren/zijn snorren en baarden weer erg in de mode en moe(s)ten ze ook zorgvuldig onderhouden worden. 
In de Middeleeuwen werden overwonnen mannen vaak geschoren om ze te vernederen (men tastte er hun mannelijkheid mee aan) en daaruit zou de uitdrukking van vandaag wel eens kunnen zijn ontstaan. De eerder besproken (kinder)treiteruitroep Bisque-bisque-rage ! ('nananananana / sliepuit !') werd ook vaak vergezeld van een gebaar waarbij met de wijs- en middelvinger een herhaalde beweging onder de kin werd gemaakt.

volgende keer:
liggen we met elkaar in de clinch om een niemendalletje...

une sensibilité d'écorché vif

een prinses op de erwt / zeer snel op je teentjes getrapt zijn
('een gevoeligheid van een levend gevilde')

De modellen in de bodies-tentoonstellingen lijken er weinig last van te hebben, maar er moet weinig pijnlijkers bestaan dan levend te worden gevild. Eigenlijk kun je in zo'n geval niemand kwalijk nemen kleinzerig te zijn. Maar in de Franse uitdrukking wordt dan ook vooral naar de reactie gekeken, terwijl in de Nederlandse uitdrukking 'de prinses op de erwt' naar de aanleiding wordt gekeken, waarin een erwt onder tien matrassen een zeer fijngevoelige prinses nog uit haar slaap weet te houden. 

volgende keer:
gaan we onze baard onderhouden...

panneaux insolites : ne rien donner aux bêtes

niets aan de dieren geven

Op zich is dit geen gek bord. Er zijn plekken genoeg waar zo'n bord zou kunnen hangen, bijvoorbeeld in de dierentuin of bij een vijver in het park. Het verontrustende is de nabijheid van het bovenste bord. Dit suggereert dat de beesten zich in het toilet bevinden, hetgeen natuurlijk te denken geeft over de hygiëne aldaar. Misschien toch maar liever even je boodschap ophouden tot er een schoner toilet beschikbaar is...

volgende keer:
zijn we snel op onze teentjes getrapt...

français de la rue : fringues

kledingruil

kleren, kloffie

In ons woord 'kloffie' klinkt toch een zekere nonchalance door. Dat is bij fringues niet per se het geval. Het kan ook gebruikt worden voor chique kleren. En zo vreemd is dat niet, als je de merkwaardige etymologie van het woord bekijkt. In het Oud-Frans betekende het werkwoord fringuer 'buitelingen maken, rondhuppelen', misschien om je mooie kleren aan het publiek te tonen, want het in het huidige Frans nog overgebleven fringant betekent 'zwierig, kwiek, chic'. Beide opties zijn dus mogelijk: je trekt makkelijke, comfortabele kleren aan, omdat je daar gemakkelijk mee kan rondhuppelen, of je bent verguld met je fraaie, chique kleren, waar je graag mee gaat paraderen...

volgende keer:
voeren we de beesten maar liever niet...

s'en payer une tranche

uit zijn dak gaan / genieten
('zich een stuk betalen')

Doorgaans is het niet het prettigste wat er is om te moeten betalen, tenzij het om iets gaat waar je al heel lang je zinnen op hebt gezet en zo moet je het dan ook lezen in dit geval. Lees se payer dus eigenlijk als s'offrir ('jezelf cadeau doen'). Bij een tranche moet je hier niet denken aan iets materieels zoals een plakje of schijfje worst, maar aan een tijdspanne. Zo betekent een tranche de vie een 'greep uit het leven' en een tranche horaire een 'tijdvak'. En als dat een goede tijd is, dan is dat natuurlijk iets dat je jezelf graag cadeau doet. 

volgende keer:
gaan we ons kloffie eens goed bekijken...

ok

O.K.

Een Franse uitdrukking kun je het eigenlijk niet noemen. Misschien is het wel de meest internationale uitdrukking die er bestaat, maar wat is eigenlijk de betekenis van die twee letters? 

Daar zijn de specialisten het nog altijd niet over eens. Maar laten we beginnen met de meest waarschijnlijke verklaring. De afkorting O.K. werd voor het eerst aangetroffen in de Boston Morning Post van 23 maart 1839. In dat krantenartikel werd het voorgesteld als de afkorting van oll korrect, een bewust veranderde spelling van all correct. Daarvoor was ook de afkorting O.W. gesignaleerd voor oll wright, een volgens hetzelfde procedé bedachte variant van all right. Het ging hier aanvankelijk om een puur lokaal gebruik in Boston/Massachusetts, maar toen de afkorting vervolgens werd opgepikt door de democratische campagne voor de New Yorkse kandidaat Martin van Buren, werd zij populair in het hele land. Deze Martin van Buren - die overigens verloor - was geboren in Old Kinderhook, New York, waardoor de Bostonse afkorting O.K. op twee manieren kon worden uitgelegd. De tegenstanders van Martin van Buren gingen vervolgens allerlei andere invullingen geven aan de afkorting O.K., zoals Out of Kash, Out of Kredit en zelfs Out of Klothes.

De meest gehoorde andere verklaring voor de betekenis van O.K. is verbonden met de Amerikaanse Burgeroorlog. Daarbij zou je de O moeten lezen als het cijfer nul en staat de K voor killed. De Confederates uit het Zuiden zouden de afkorting gebruiken om aan te geven dat er niemand gesneuveld was bij een veldslag, wat uiteraard O.K. was.

De overige 5.439 (?) geopperde verklaringen laat ik voor het gemak even onbesproken, O.K.?

volgende keer:
gaan we uit ons dak...

un amour platonique

een platonische liefde

Waarom noemen we een geïdealiseerde kuise liefde een platonische liefde? De term platonisch verwijst naar de Griekse filosoof Plato die zijn ideeën over de liefde door Socrates liet uitspreken in zijn boek Symposion. Volgens hem was echte liefde alleen mogelijk tussen twee gelijken, dus ook alleen tussen twee mensen van gelijk geslacht. Lichamelijke liefde beschouwde hij als een eerste trap, van waaruit de mens een hogere trap kon bereiken door de liefde voor de juiste levensinstellingen, voor de wetenschap en voor goede gedachten. De platonische liefde was de hoogste trap: het in elke mens aangeboren streven naar schoonheid, waarheid en uiteindelijk goddelijkheid. Verliefdheid betekent volgens hem alleen begeerte naar iets wat je niet hebt. Zodra je hebt wat je begeert, verdwijnt dat gevoel weer en wil je weer iets anders. 

volgende keer:
vinden we het wel o.k. ...

mettre les pouces

het hoofd in de schoot leggen / het hoofd buigen
('de duimen zetten/leggen/naar beneden steken/...')

Over de oorsprong van deze uitdrukking zijn de deskundigen het niet eens. En daarom kan ik ook niet een goede vertaling geven van het werkwoord mettre. Duidelijk is in ieder geval dat het gebaar op het plaatje niet bedoeld is. Misschien wel als de jongen zijn duimen naar beneden had gestoken. Dat is nl. het geval in de eerste verklaring die teruggaat naar de Romeinse tijd waar in het amfitheater de duim naar beneden een teken zou zijn geweest voor de gladiator om zijn werk 'af te maken' en voor de verslagene om zijn nederlaag toe te geven. Hier zou mettre dus betekenen 'naar beneden steken', 'omlaag houden'.

Een andere verklaring wordt wel gezocht in de zestiende eeuw waarin een tekst suggereert dat mettre les pouces betekent dat iemand zijn duimen weer terugtrekt in zijn vuist, daarmee aangevend dat hij niet de wapenen oppakt en daarmee zijn nederlaag toegeeft. Hier zou mettre dus iets zijn als 'terugsteken, terugtrekken'.

Een derde verklaring zou verband houden met de poucettes ('duimschroeven'), een soort voorganger van de handboeien, waarin een gevangene zijn duimen moest leggen om te voorkomen dat hij zich zou verzetten. De duimschroeven konden vervolgens worden aangedraaid als martelmethode. Hier zou mettre dus kunnen worden vertaald als 'leggen, insteken'.

volgende keer:
hebben we een platonische liefde...

à Pâques ou à la Trinité

als Pasen en Pinksteren op één dag vallen / met Sint-Juttemis
('met Pasen of op het Feest van de Heilige Drie-eenheid')

In tegenstelling tot Kerstmis vallen Pasen en Pinksteren niet op een vaste datum. De data zijn immers afhankelijk van de stand van de maan. Maar omdat die gemakkelijk berekend kunnen worden, zijn ook de data van Pasen en Pinksteren eenvoudig af te leiden. Hetzelfde geldt trouwens voor la Trinité (Feest van de Heilige Drie-eenheid), dat altijd plaatsvindt op de zondag na Pinksteren. Genoemde feesten zullen echter nooit op dezelfde dag plaatsvinden en Sint-Juttemis staat überhaupt niet op de kalender. In de Nederlandse versie van deze uitdrukking is het dus duidelijk dat het evenement waar men het over heeft nooit plaats zal vinden.

In de Franse uitdrukking van vandaag is dat meestal ook het geval, maar het laat de mogelijkheid open dat het misschien ooit toch plaats zal vinden. De uitdrukking is afkomstig uit een liedje, genaamd Malbrough s'en va-t-en guerre ('Marlboorough trekt ten oorlog'). De Marlborough in kwestie is Lord Churchill, voorvader van Winston Churchill, een geducht tegenstander van Koning Lodewijk de Veertiende. Tijdens de slag bij Malplaquet in 1709 dacht men dat hij gesneuveld was en daaruit ontstond het spotlied. Het lied kent vele verzen, waaronder deze:

Malbrough s'en va-t-en guerre,            'Marlborough trekt ten oorlog
...                                                      ...
Il reviendra-z-à Pâques,                       Hij komt terug met Pasen,
Ou à la Trinité.                                   of op het Feest van de H. Drie-eenheid.
...                                                     ...
La Trinité se passe,                            De Dag van de Drie-eenheid gaat voorbij, 
Malbrough ne revient pas                    Marlborough is nog niet terug.

Overigens eindigde de slag bij Malplaquet met een pyrrusoverwinning van... Lord Churchill en zijn geallieerden...

volgende keer:
buigen we het hoofd...

panneaux insolites : faites vous voler ici

Laat je niet ergens anders bestelen.
Laat je hier bestelen: bij Riquet.

dief van je portemonnee

Eerlijkheid duurt het langst. Mosselhuis Chez Riquet had kennelijk geen zin eromheen te draaien: de prijs die voor de mosselen gevraagd wordt, is gewoon te hoog en dat is overal het geval, dus... als je toch een dief van je portemonnee wilt zijn, doe dat dan niet ergens anders, maar hier bij ons. Zou het werken?...

volgende keer:
is het Sint-Juttemis...

français de la rue : enculé

'Je bent maar een klootzak!'
'En jij bent een schobbejak!'

lul, klootzak / oneerlijk, onbetrouwbaar

Toen president Chirac ooit op bezoek was op het Binnenhof, plaatste de Volkskrant een foto op de voorpagina van Chirac en premier Wim Kok. Het onderschrift moest zijn 'Premier Kok en le président Chirac' waarbij het lidwoord dus cursief gedrukt moest worden. Daarom stond er voor de drukker de code cu klaar: 'Premier Kok en cule président Chirac'. Dat leverde echter als resultaat op 'Premier Kok encule président Chirac'. Gelukkig wist mijn broer op tijd in te grijpen. Hoewel de Fransen doorgaans minder snel gechoqueerd zijn door seksuele toespelingen dan hun anglosaksische partners, is het de vraag hoe ze gereageerd hadden op de boodschap op de voorpagina van een van de meest gerenommeerde Nederlandse kranten dat de Franse president door de Nederlandse premier van achteren genomen werd. Want dat betekent het woord enculer letterlijk: en ('in') + cul ('kont'). 

Het daarvan afgeleide bijvoeglijk en zelfstandig naamwoord betekent 'oneerlijk/onbetrouwbaar' en gewoon 'lul/klootzak'. En dat laat een Fransman zich uiteraard niet zeggen...

volgende keer:
zijn we een dief van onze portemonnee...

branler dans le manche

dansen/balanceren op het slappe koord / niet stevig zijn / instabiel zijn
('bewegen/wankelen in de steel')

Het is wel een beetje oppassen met het woord branler (lett. 'wankelen, heen en weer gaan') in het Frans, want het wordt al snel opgevat als 'aftrekken', zeker als het wederkerend wordt gebruikt. Met het woord manche ('steel') erbij is de associatie al snel gemaakt. Maar dan is het voorzetsel dans ('in de steel') natuurlijk niet logisch...

Denk echter aan tuingereedschap als een spade of een hark waarbij een metalen deel is bevestigd aan een houten steel. Als dat metalen deel losraakt, gaat het eerst heen en weer bewegen voordat het definitief van de steel losraakt. In de zeventiende eeuw werd deze uitdrukking nog alleen gebruikt voor voorwerpen die niet stevig vast zaten, maar van lieverlee werd het ook steeds meer gebruikt voor instabiele personen...'

volgende keer:
bespreken we als de sodemieter een klote-uitdrukking...

un de ces quatre

vandaag of morgen
('een van deze vier')

Het gaat niet om een van deze vier mensen op het bankje, maar om een van deze vier ochtenden: un de ces quatre matins, in de betekenis 'een van de vier komende ochtenden (dagen)'. Het getal 'vier' wordt in Franse uitdrukkingen vaak gebruikt om een gering aantal aan te duiden. Misschien omdat we vier ledematen hebben, of vier seizoenen, of vier windrichtingen. Zo kennen we ça vaut quatre sous (lett. 'dat is vier stuivers waard'), c'est à quatre pas (lett. 'dat is vier stappen'), lui dire ses quatre vérités ('íemand eens goed de waarheid vertellen', lett. 'hem zijn vier waarheden zeggen'). En zo duidt un de ces quatre dus een kleine maar onbepaalde hoeveelheid dagen aan: vandaag of morgen.

volgende keer:
balanceren we op het slappe koord...

ça en jette

dat springt eruit / dat zet zoden aan de dijk
('dat gooit wat')

Er wordt in deze uitdrukking niet gegooid met een fles, zoals op het plaatje, maar misschien wel met de inhoud ervan. Het is namelijk een verkorte versie van jeter son jus ('zijn sap/jus gooien'). Daarbij moeten we niet al te letterlijk denken aan jus d'orange of vleesjus, hoewel... het gaat om de essentie van iets, de essence (extract), het wezen. Jeter son jus betekende aan het begin van de twintigste eeuw 'er heel goed uitzien / allure hebben / heel elegant zijn'. Je laat het mooiste van jezelf zien, zoals de jus/het sap ook het beste extract is van het vlees of de vrucht die je eet. En dat gooi je als het ware in het gezicht van je medemens, die helemaal verbouwereerd is door je bijzondere verschijning. De betekenis heeft zich vervolgens uitgebreid van de verschijning van een persoon tot iedere zaak die in positieve zin opvalt, verbaast of een groot effect veroorzaakt.

volgende keer:
volgt vandaag of morgen... 

le marchand de sable est passé

het zandmannetje / Klaas Vaak is voorbijgekomen
('de zandverkoper is voorbijgekomen')

Vannacht duurde het een behoorlijk aantal uren voordat Klaas Vaak voorbijkwam, omdat ik lag te tobben hoe het verder moest met mijn klassen nu ik nog aan het herstellen ben van mijn verblijf op de intensive care...

Deze sprookjesachtige figuur die op veel plekken in Europa 's nachts met name kinderen zand in de ogen strooit om ze in slaap te brengen, liet het vannacht dus even afweten. 

In de achttiende eeuw zei men avoir du sable dans les yeux ('zand in je ogen hebben') als men slaap had, omdat je een prikkend gevoel in je ogen kan krijgen als je heel vermoeid bent. Een eeuw eerder bestonden al de verhalen over de man die iedere nacht langskwam om kinderen zand in de ogen te strooien om ze in slaap te krijgen. 

volgende keer:
gaan we gooien en smijten...

filer à l'anglaise

er stiekem tussenuit knijpen / met de noorderzon vertrekken
('weggaan op zijn Engels')

Uit verschillende uitdrukkingen blijkt een eeuwenoude rivaliteit of zo je wilt vijandschap tussen Engelsen en Fransen. Zo is French disease een aanduiding voor een SOA. De uitdrukking van vandaag bestaat in beide talen, maar beiden zetten elkaar in het beklaagdenbankje: waar de Fransen het hebben over filer à l'anglaise zeggen de Engelsen to take a French leave. In beide gevallen wordt misschien verwezen naar pensiongasten die hun kamer stiekem verlaten zonder te betalen. Maar minder bevooroordeelde taalkundigen brengen het anglaise ook wel in verband met anguille ('aal, paling'). Maar de rivaliteit tussen beide culturen is toch waarschijnlijker. Zo werd in de zestiende eeuw een schuldeiser ook un Anglais genoemd en als zo'n schuldeiser in de buurt was, was dat natuurlijk een goede reden om je (stiekem) uit de voeten te maken...

volgende keer:
ontmoeten we Klaas Vaak...

panneaux insolites : plus de banquise, moins de banquiers

 

meer pakijs, minder bankiers

Hoewel de gilets jaunes ('gele hesjes') beweging is ontstaan naar aanleiding van het voornemen van de Franse regering om de prijs voor fossiele brandstoffen te verhogen, is er in Frankrijk ook wel degelijk bezorgdheid over de opwarming van het klimaat, getuige dit opschrift op een muur. Het woordspel banquise/banquiers verdwijnt in de Nederlandse vertaling. Banquise is 'pakijs', banquiers betekent 'bankiers'. Terwijl de bankiers hun zakken vullen, moeten we met lede ogen aanzien dat het poolijs steeds sneller smelt, waarmee zich een klimaatramp aandient van ongekende orde...

volgende keer:
gaan we er op zijn Engels van door...

français de la rue : déconner

'Sorry voor alle onzin die ik iedere
dag op mijn muur zet...
Nee, ik lul maar wat. Morgen
zet ik er nog meer onzin op!'

lullen / onzin uitkramen / gek doen
('ontkutten')

De woorden con ('kut') en merde ('stront') hebben een enorme familie van afgeleide woorden. Op het plaatje links zie je connerie ('onzin, stommiteit') en déconner ('onzin uitkramen, gek doen, lullen'). Van oorsprong betekent déconner 'zich uit de vagina terugtrekken na de geslachtsgemeenschap', maar in de volkstaal wordt het vooral gebruikt in de betekenis 'stommiteiten uithalen' of 'stommiteiten uitspreken': Tu as trop bu pour conduire, ne déconne pas ! ('Je hebt te veel gedronken om auto te rijden, doe niet zo stom!'), Tu déconnes à plein tube ! ('je lult uit je nek!', 'je praat onzin!'). Daarnaast kan het ook 'uit je dak gaan, zich uitleven' betekenen: On a déconné toute la soirée ! ('we zijn de hele avond uit ons dak gegaan'). Het kan ook 'een grapje maken' betekenen: je déconne ('grapje!'). Sans déconner kan gebruikt worden om verbazing uit te drukken of om te vragen of je gesprekspartner wel meent wat hij of zij zegt: 'Echt waar? / zonder dollen?'
Tenslotte kan déconner nog gebruikt worden in de betekenis 'het niet doen, gebrekkig functioneren': mon ordinateur déconne une fois de plus ('mijn computer doet weer eens raar').

volgende keer:
maken we ons zorgen om de klimaatverandering...

poireauter

wachten tot je een ons weegt
('preien')

In 1866 werd voor het eerst de uitdrukking planter son poireau ('zijn prei planten') opgetekend. Het planten van een prei, die mooi rechtop moet staan, is een precisiewerkje waar je even de tijd voor moet nemen. Daarnaast bestond al rester planté  voor '(onbeweeglijk) blijven staan'. 
Een jaar of tien later ontstond faire son poireau in dezelfde betekenis ('lang wachten', gevolgd door het werkwoord poireauter (lett. 'preien').

volgende keer:
gaan we lullen...

à bonne école

uit een goed nest / in goede handen
('op goede school')

De eerste varianten van deze uitdrukking verschijnen al in de twaalfde eeuw, toen er nog geen sprake was van een centraal georganiseerd onderwijssysteem. Je moet bij het woord école dus ook niet aan een schoolgebouw denken, maar aan 'morele opleiding/opvoeding' die in de haard van de familie zelf wordt gegeven. Wie opgroeit in een milieu waar men over voldoende middelen, mensen en tijd beschikt om zijn kroost een goede opvoeding te geven, heeft dus een streepje voor...

volgende keer:
wachten we tot we een ons wegen...

tête brûlée

heethoofd / driftkikker / waaghals
('verbrand hoofd')

De naam van dit snoepje kan twee betekenissen hebben: iemand die heel ontvlamblaar is ('heethoofd, driftkikker'), maar ook iemand die zich zo maar in gevaren stort zonder de risico's te overwegen ('waaghals'). 

De uitdrukking is voor het eerst verschenen in de memoires van Saint-Simon na zijn dood in 1829. 'Verbrand' gaat natuurlijk een stapje verder dan ons 'heet', maar het is duidelijk dat het gaat om iemand die het hoofd niet koel weet te houden. In dit beeld staat 'koel' voor 'het verstand gebruikend, de risico's afwegend' en 'heet' voor het tegendeel daarvan, dus 'niet nadenkend, extravagant' en misschien zelfs 'dwaas'. Met een verbrand stel hersens kun je natuurlijk niet meer goed nadenken en neem je misschien onverantwoorde risico's.

volgende keer:
zijn we in goede handen...

de concert

eensgezind / op dezelfde golflengte
('in samenwerking')

Bij het woord 'concert' denken wij meteen aan muziek. Maar dat is niet de oorspronkelijke betekenis van het woord. Veel mensen die er niet echt bij stil staan beseffen niet wat er allemaal bij komt kijken om - zeker in het geval van een groot symfonieorkest, maar ook al bij kleinere gezelschappen - iedereen met elkaar in overeenstemming te brengen om gezamenlijk tot één welluidend, op elkaar afgestemd geheel te komen waarbij niemand uit de pas loopt, maat, ritme en toonhoogte met elkaar in harmonie zijn. En dan zo'n dirigent, die staat maar een beetje met zijn handen te zwaaien, kan dat niet zonder?... Nee, dat kan niet zonder. Het Italiaanse werkwoord concertare betekende dan ook 'met elkaar in overeenstemming brengen, gezamenlijk aan een doel werken' en dat is precies wat nodig is om eensgezind, op dezelfde golflengte bezig te zijn...

volgende keer:
zijn we een heethoofd...

une voix de Stentor

een stentorstem / een stem als een misthoorn

Niet alleen is na 20 dagen ziekte, waarvan 6 dagen op de intensive care mijn conditie aangetast, maar ook van mijn stem waren aanvankelijk maar enkele mistflarden overgebleven, lastig als je in het onderwijs werkt en zingen als hobby hebt. Gelukkig voel ik langzaam de kracht weer terugkeren, al is er nog lang geen sprake van een stentorstem. Stentor was een personage in Homerus' Ilias, die omschreven wordt als een man met een 'bronzen stem, even sterk als de stem van vijftig mannen tezamen'. Als de godin Hera zich tijdens de Trojaanse Oorlog wil richten tot de Grieken om de wapenen op te pakken, neemt ze de gedaante van Stentor aan. Zo weet ze zeker dat iedereen haar oproep zal horen. Ik zal er nog een beetje aan moeten gaan werken...

volgende keer:
zitten we op dezelfde golflengte...

panneaux insolites : réservé à ceux qui se garent comme des merdes

 

parkeerplaatsen voor stukken vuil

Excuses voor twee weken afwezigheid, maar een verblijf op de Intensive Care en het bijhouden van een dagelijks blog verdragen zich helaas moeilijk. Gelukkig gaat het inmiddels beter met me en hoop ik de draad weer als vanouds op te kunnen pakken.

Je hebt van die mensen die niet echt bedreven zijn in het goed wegzetten van hun voertuig, hier des merdes (lett. 'stukken stront') genoemd. Kennelijk veroorzaakten die op deze parkeerplaats zo veel ellende dat er maar een speciaal gedeelte voor hen gereserveerd wordt...

volgende keer:
hoop ik mijn stem terug te krijgen...