een artiestenkind
('een kind van de bal') De ballenjongens op het plaatje zijn eigenlijk enfants du ballon want grote ballen zoals voet- en basketballen heten in het Frans ballons. Kleinere ballen zoals bij hockey en tennis heten (net als kogels) balles en massieve ballen die bij pétanque gebruikt worden heten - hoe kan het ook anders - boules. Maar wat hebben ballen met artiesten te maken?
Allereerst moet ik opmerken dat in de zeventiende eeuw enfants de balle niet per se artiestenkinderen waren, maar kinderen die hetzelfde beroep uitoefenen als hun ouders. En met de bal werd verwezen naar de bal die gebruikt werd in het jeu de paume, het kaatsspel. Een enfant de la balle was het kind van een meester in het kaatsspel die het spel in kwestie dus van jongsaf aan had meegekregen en met wie je je later dus maar beter niet kon meten. Je zou het waarschijnlijk afleggen tegen iemand die het met de paplepel ingegoten heeft gekregen.
Volgens andere taalkundigen gaat het bij het woord balle echter niet om een balletje maar om een zak waarin marktwaren werden getransporteerd, geen ballen dus maar balen. In dat licht zou een enfant de la balle de benaming zijn voor een lid van een geheim genootschap van rondtrekkende kooplieden.
Volgens weer een andere taalkundige zou de uitdrukking afkomstig zijn uit de wereld van drukkers. Voordat de drukpers (met grote persrollen) gebruikt werd, zou er gebruik gemaakt zijn van bolvormige stempels die ook balles werden genoemd. Een enfant de la balle zou een letterzetter zijn die het beroep heeft geleerd van zijn vader die hetzelfde beroep uitoefende.
Hoe de betekenis zich vervolgens heeft getransformeerd of verengd tot 'artiestenkind (dat zelf ook artiest is)' heb ik overigens niet terug kunnen vinden.
volgende keer:
gaan we de muren pleisteren...
