dinsdag 2 september 2025

inondé de lumière

badend in het licht /  zonovergoten
('overstroomd door licht')

In beide talen gebruiken we een synesthesie om de sensatie van een overvloed aan licht aan te duiden. Iets is zonovergoten, we baden in licht. Dat laatste klinkt bij ons nog redelijk recreatief, in het Frans is het bijna rampzalig. Je haast aan een tsunami denken bij overstroomd. Maar goed, als die zon eenmaal schijnt, is dat in Frankrijk misschien ook wat overvloediger dan bij ons...

volgende keer:
zuigen we uit onze duim...

maandag 1 september 2025

à qui de droit

L.S.
('aan wie rechtens')

Vroeger leerden we als we niet wisten of we ons tot een man of een vrouw richtten L.S. te gebruiken als aanhef. L.S. staat voor lectori salutem ('groet aan de lezer') dat door de Romeinen vaak werd gebruikt als aanhef voor algemene mededelingen.

Je zou denken dat het Latijn zo internationaal is dat je de inmiddels in het Nederlands ook steeds meer in onbruik rakende aanhef in alle talen kunt gebruiken, maar dat is niet zo. 

In het Frans bestaat de formele formule à qui de droit ('(gericht) aan degene die rechtens (deze brief toekomt)'. Maar ook deze formele formule voelt inmiddels wat archaïsch aan.

volgende keer:
duiken we onder in licht...

zondag 31 augustus 2025

dessins humoristiques : covoiturage


carpoolen
 

'Gevolg van de opwarming van de aarde... carpoolen, zeg maar...'

volgende keer:
groeten we de lezer...

zaterdag 30 augustus 2025

dessins humoristiques : coupable en deux

 


dubbel schuldig

Het woord coupable betekent 'schuldig' maar kan ook gelezen worden als 'snijd- of hakbaar'.

'Het belang/bijzondere van de guillotine is dat zelfs wanneer de veroordeelde onschuldig is, hij automatisch schuldig (hakbaar) wordt... in tweeën (doormidden).'

volgende keer:
gaan we carpoolen...

vrijdag 29 augustus 2025

il n'est pire eau que l'eau qui dort

stille wateren hebben diepe gronden (?)
('er is geen slechter water dan water dat slaapt')

Je moet niet meteen conclusies trekken op grond van uiterlijke kenmerken en dat geldt ook voor deze uitdrukking. De Franse versie heeft namelijk een veel negatievere connotatie dan de Nederlandse versie en dat zie je eigenlijk ook wel aan het woordje pire ('erger, slechter'). De oorspronkelijke betekenis van het spreekwoord is 'je moet iemand niet onderschatten op basis van uiterlijke rust, omdat er achter die kalme façade veel schuil kan gaan'. In het Nederlands wordt dat meestal als volgt uitgelegd: 'mensen die weinig zeggen of kalm overkomen, hebben vaak meer diepgang, intelligentie of complexe gedachten dan op het eerste gezicht lijkt'. In het Frans spreekt meer wantrouwen uit het spreekwoord. Daar bedoelen ze meestal dat mensen die er ongevaarlijk en onschuldig uitzien in feite niet te vertrouwen zijn...

volgende keer:
zijn we milieubewust...

donderdag 28 augustus 2025

casser les pieds

zeuren / oervervelend zijn
('de voeten breken')

Heel vervelend (casse-pieds) als iemand je voeten breekt, maar waarom je voeten?
Je zou kunnen denken aan iemand je voortdurend voor de voeten loopt en daarbij misschien zelfs op je tenen trapt. Het zijn overigens niet altijd de voeten geweest die gebroken werden. In de twaalfde eeuw luidde de uitdrukking nog casser les oreilles wat voor ons misschien iets logischer klinkt als iemand aan je hoofd zeurt. De voetenvariant is algemeen in gebruik sinds de vijftiende eeuw.

volgende keer:
zoeken we stille wateren op...

woensdag 27 augustus 2025

j'ai la tarte au bout du four

ik moet poepen
('ik heb de taart achterin de oven')

Ja, ik ben weer terug van twee reizen door de Franse en Spaanse Pyreneeën en Zuid-Korea en ben nog niet helemaal in de stemming om aan het werk te gaan. Daarom knallen we erin met een luchtige (nou ja... in ieder geval niet erg serieuze) bijdrage. Het gaat over iets waar we (vrijwel) dagelijks mee te maken hebben, maar er zelden over praten. Inderdaad, hoe kun je zonder al te direct te zijn, aangeven dat je een grote boodschap moet afleveren?

In het Frans bestaan daar vele mogelijkheden voor, waarvan ik er vandaag enkele bespreek. Uiteraard ben ik met de meest culinaire begonnen. Je weet dat je een baksel niet te lang in de oven moet laten zitten, op een gegeven moment moet het er gewoon uit...


En het is nog net vakantie. Velen van ons hebben daarvoor waarschijnlijk het vliegtuig genomen. Dat rijdt met een snelheid van een F1-raceauto over de landingsbaan tot er een punt komt waarop hij die landingsbaan moet verlaten: avoir l'avion en bout de piste ('het vliegtuig aan het eind van de startbaan hebben'),

Mijn vader rookte vroeger sigaren. Het kan een tijdje duren voordat hij opgerookt is, maar uiteindelijk heb je een klein eindje dat nog uit je lippen steekt, en dan moet je hem eruit halen, als je je mond niet wilt branden: avoir la cigare au bout des lèvres ('de sigaar aan je lippen hebben hangen').


Mocht het er ooit van komen, dan zou ik graag nog eens naar de zuidpool gaan. Zouden de pinguins dan hun iglo verlaten om me te begroeten? avoir le pingouin qui veut sortir de l'igloo ('de pinguïn hebben die uit de iglo wil komen'). 

Voor wie er geen genoeg van kan krijgen: op deze pagina vind je nog 74 (!) andere manieren om in het Frans aan te geven dat je nodig moet...

volgende keer:
lopen we onze voeten stuk...