saumon à l'oseille

zalmsnip
('zalmsnip')

Op 1 januari 1998 kregen alle Nederlandse huishoudens een lastenverlichting van 100 gulden (ongeveer 45 euro) per jaar per huishouden. Deze meevaller werd de 'zalmsnip' genoemd. Op een briefje van honderd gulden stond een vogel, een snip, afgebeeld en de minister van Financiën in het kabinet-Kok die verantwoordelijk was voor deze lastenverlichting was Gerrit Zalm. 

Ik moest daaraan denken toen ik deze foto zag. In het Frans is er sprake van een ander woordspelletje, nl. met het woord oseille dat eigenlijk een kruid aanduidt dat in het Nederlands 'zuring' heet. Een bekend Frans gerecht is saumon à l'oseille ('zalm met zuring'). Maar in de Franse volkstaal is oseille ook een woord voor 'poen'. En dan ziet het gerecht er ineens heel anders uit...

volgende keer:
slaan we de spijker op zijn kop...

se taper la tête contre le mur

tegen een muur op lopen
('met het hoofd tegen de muur stoten'

Als je zonder succes grote inspanningen verricht om iets te bereiken, kun je het gevoel krijgen dat je tegen een onzichtbare muur op loopt die je verhindert verder te lopen. Een oudere versie die dateert uit de zeventiende eeuw - donner de la tête contre les murs -  roept het beeld op van iemand die deze nutteloze inspanningen willens en wetens verricht. Zo iemand wordt niet verrast door een (onzichtbare) muur, maar stoot er zelf moedwillig zijn hoofd tegen, vermoedelijk wetend dat het niets anders dan frustratie en een flinke hoofdwond zal opleveren...

volgende keer:
eten we zalmsnip...

fumer le calumet de la paix

de vredespijp roken

Het zal iedereen wel bekend zijn dat deze uitdrukking verwijst naar een ritueel onder native Americans. Het ritueel werd gebezigd voor diplomatieke doeleinden en om de vrede te bewaren tussen verschillende stammen. Daarvoor werd tabak of een ander kruid gerookt in een zorgvuldig gedecoreerde pijp die in het Frans calumet of pétunoir wordt genoemd. In aanwezigheid van andere stamleden werd zo de eenheid binnen een stam versterkt of de banden tussen verschillende stammen aangehaald, weer eens wat anders dan bondgenoten op een hufterige wijze in hun hemd zetten (en vervolgens hopen op de Nobelprijs voor de vrede)...

volgende keer:
lopen we tegen een muur op...

le bout du tunnel

(er is) licht aan het eind van de tunnel 
('het eind van de tunnel')

Het presidentschap van Trump is nog maar net begonnen en ook al heeft hij niet het eeuwige leven, het is moeilijk op dit moment licht te zien aan het eind van de tunnel. In de Franse uitdrukking is de verwachting nog lager gespannen: daar hoef je niet eens licht te zien aan het eind van de tunnel, alleen het zien van het eind van de tunnel geeft al hoop, ook al is het daar nog altijd donker en somber. Daar zullen we het mee moeten doen. Die tunnel zijn we nog lang niet uit, maar we kunnen ons in ieder geval alvast koesteren in het lentezonnetje...

volgende keer:
roken we de vredespijp...

dessins humoristiques : pain perdu

verdwaald brood

Dit brood is de weg kwijt, het is terecht gekomen in een plas melk met ei en kaneel. Pain perdu (letterlijk 'verloren' of 'verdwaald' brood) is namelijk de Franse benaming voor een 'wentelteefje'.

volgende keer:
zien we licht aan het eind van de tunnel...

procrastination

procrastinatie

Morgen krijgt u de definitie...

volgende keer:
verliezen we brood...

aimable comme une porte de prison

grof / ijskoud / onvermurwbaar
('vriendelijk als een gevangenisdeur')

Ach, die deur kan er zelf ook niets aan doen, maar wie hem moet passeren zal het zware gevaarte in de kille omgeving van de gevangenis inderdaad niet als aangenaam ervaren.

volgende keer:
stellen we uit tot morgen...

entre deux feux

tussen twee vuren

Met de man wiens naam ik niet meer wil noemen aan de knoppen in het Witte Huis bevinden Oekraïne en daarmee heel Europa zich plotseling tussen twee vuren, niet bepaald een comfortabele positie, zoals dat volgens de cartoon ook in Ivoorkust niet het geval was. 
De uitdrukking bestaat sinds de zeventiende eeuw, toen vuurwapens een grote rol gingen spelen in de Europese landen.

volgende keer:
gaan we naar de gevangenis...

se coucher avec les poules

met de kippen op stok gaan
('met de kippen naar bed gaan')

Als we vroeg naar bed gaan, volgen wij in onze uitdrukking de kippen. In de Franse uitdrukking klinkt het alsof wij de kippen uitnodigen met ons het bed te delen, maar het gaat er natuurlijk om dat we voor ons doen erg vroeg gaan slapen, nl. meteen bij zonsondergang.

volgende keer:
bevinden we ons tussen twee vuren...

les bons comptes font les bons amis

goede afspraken maken goede vrienden
('goede rekeningen maken goede vrienden')

... totdat een van die (valse) vrienden die afspraken gewoon aan zijn laars lapt omdat hij niet in vriendschappen gelooft maar alleen in (af)rekeningen. De uitdrukking lijkt wat dat betreft de ontwikkelingen in de maatschappij gevolgd te hebben. Aanvankelijk betekende het dat een vriendschap niet duurzaam kon zijn zonder loyaliteit en eerlijkheid. Tegenwoordig wordt de uitdrukking vooral transactioneel gebruikt: als er sprake is van (geldelijke) schulden, komt dat de vriendschap niet ten goede.

Hoe dan ook, kies je vrienden goed, en word niet afhankelijk van ze als ze onbetrouwbaar blijken...

volgende keer:
gaan we met de kippen op stok...

encore heureux !

gelukkig maar / maar goed dat / nog een geluk dat
('nog gelukkig')

Het is een beetje een variatie van 'ieder nadeel heb zijn voordeel' en probeert in te zoomen op een positief aspect in een negatieve situatie. Vaak wordt encore heureux ('gelukkig maar!') aangevuld met het voegwoord que en dat laat het zich vertalen als 'maar goed dat...' of 'nog een geluk dat...'.

Maar goed dat we in Europa leven?

volgende keer:
maken we goede afspraken...

dessins humoristiques : mot de passe incorrect

wachtwoord onjuist

Ik heb 'onjuist' als wachtwoord gekozen. Als ik me vergis, krijg ik te lezen: 'Uw wachtwoord is onjuist'.

Handig toch?

volgende keer:
zijn we nog gelukkig...

l'oiseau vole

een vogel vliegt

Een vogel vliegt (vole), en een dief steelt (vole) ook. Maar het verschil tussen de twee is dat een vogel een nest bouwt (fait son nid) en een nief zijn daad ontkent (nie son fait).

Het spreekt voor zich dat fait son nid en nie son fait exact hetzelfde klinken...

volgende keer:
bedenken we een goed wachtwoord...