panneaux insolites : cycliste à pied

verwarring in het verkeer

Toch maar even afstappen om te kijken wat de bedoeling is... en dan doe je in feite precies wat de bedoeling is.

In de juiste context zul je het vast begrijpen, maar in eerste instantie komt het toch verwarrend over. Voor wie zijn deze borden nu eigenlijk bedoeld, voor traktoren, fietsers of voetgangers? In ieder geval voor de eerste twee. Waarschijnlijk wordt een weg op het platteland zo onbegaanbaar dat traktoren niet verder mogen en dat fietsers moeten afstappen.

volgende keer:
steken we ergens een stokje voor...

français de la rue : tu piges ?

Als je een echt dom blondje bent
en niks snapt.

snap je? / vat je hem? 

Tja, als het over 'begrijpen' gaat, kom je al snel bij de flauwe domme-blondjes-grappen terecht...

Op het plaatje vraagt een dakloze aan het domme blondje of ze wat geld heeft (une pièce, 'wat kleingeld, een muntje') om te eten. Het domme blondje vat het woord pièce echter op als 'vertrek, kamer' ('Hebt u een kamer om te eten?') en antwoordt: 'Ja natuurlijk, dat heet een eetkamer!'

Het woord piger is net als piège ('valstrik') verwant met de Latijnse woorden pedica ('voetklem, valstrik') en pedicus ('vangend in een valstrik') en kun je dus qua betekenis in verband brengen met saisir ('vastgrijpen, vatten, snappen') en comprendre ('begrijpen'). Je ziet dat ook in het Nederlands al deze woorden het begrip 'vastpakken, grijpen' in zich hebben: 'begrijpen, vatten, snappen'.

volgende keer:
veroorzaken we verwarring in het verkeer...

un croque-mort

een doodgraver / een kraai
('een dodeneter, dodenoppeuzelaar')

Het is misschien de goden verzoeken om op vrijdag de dertiende zo'n onderwerp aan te snijden, maar we wagen het erop. 

Waarom noemen ze in Frankrijk een doodgraver een 'dodenoppeuzelaar'. Doen zij hun denken aan aasgieren of zoals wij dus zeggen kraaien die wachten tot ze zich op hun prooi zullen werpen die zich niet kan verzetten?

In Frankrijk wordt het verhaal verteld dat men vroeger om zeker te weten of de te begraven persoon wel echt dood was, even aan diens tenen knabbelde. Als er nog enig leven in het lijk zat, zou die zich wel even bewegen. Maar dit is natuurlijk een typisch broodjeaapverhaal. 

Het werkwoord croquer is hier gewoon figuurlijk gebruikt in de betekenis 'doen verdwijnen', aangezien de doodgraver het lijk in de aarde doet verdwijnen. Maar het broodjeaapverhaal spreekt natuurlijk meer tot de verbeelding...

volgende keer:
snappen we het helemaal...

tomber dans l'escarcelle

in de zakken terechtkomen
('in de beurs vallen')

In het Italiaans van de twaalfde eeuw betekende escars, later scarso 'gierig'. Daarvan afgeleid kreeg een onder de broekriem gedragen geldbeurs de naam scarsella, letterlijk dus 'gierigaardje'. En waar bij ons financiële voordelen dus in de (broek)zakken (of zou het hier ook om beursachtige geldzakken gaan?) terechtkomen, komen die in het Frans dus nog steeds in die middeleeuwse vrekkige geldbeurzen terecht.

volgende keer:
is de een zijn dood de ander zijn brood...

mon petit doigt m'a dit que...

de kaboutertjes hebben me verteld / mijn kleine teen zegt me
('mijn pink heeft me gezegd...') 

In de negentiende eeuw zijn er nog enkele taalkundigen geweest die de uitdrukking met God hebben willen verbinden, die immers alleswetend zou zijn, en daarvoor moesten ze dan doigt en Dieu met elkaar in verband brengen, maar dat is waarschijnlijk veel te ver gezocht. Het ligt meer voor de hand dat het gewoon is ontstaan tussen ouders en hun kinderen. Zo kunnen ouders op een speelse manier duidelijk maken dat ze weten dat hun spruit bijvoorbeeld iets heeft gedaan wat niet zo handig/netjes was, zonder precies te vertellen hoe ze dat te weten zijn gekomen. Daarvoor heb je een klein verklikkertje nodig, en wie is er dan handiger dan de kleine pink die dat even in je oor gefluisterd heeft?

volgende keer:
gaan we onze zakken vullen...

secouer comme un prunier

flink door elkaar schudden /de les leren
('schudden als een pruimenboom')

Sommige fruittelers hanteren deze werkwijze ook echt om rijpe vruchten uit de bomen te krijgen. Naast secouer comme un prunier bestaat ook de variant secouer les prunes (lett. 'de pruimen schudden'), wat ook wederkerend gebruikt kan worden: se secouer les prunes, 'zich eens flink door elkaar schudden, in actie komen en iets met beide handen aanpakken'.

volgende keer:
luisteren we naar de kaboutertjes...

prendre la tangente

met de noorderzon vertrekken / het hazenpad kiezen
('de tangens/raaklijn nemen')

Vandaag een uitdrukking die het hart van de wiskundigen onder ons sneller zal doen kloppen. We hebben allemaal ooit moeten rekenen met sinus, cosinus en tangens en het had iets met hoeken te maken. Ik heb het nog eens nagezocht - en de wiskundigen onder ons mogen me verbeteren - maar een rechte lijn wordt 'tangens' (Latijn voor 'rakend') genoemd als hij een cirkel op één punt raakt (hoek = 0) en loodrecht staat op de straal van de cirkel. Als een slingeraar - laten we hem Thierry noemen - een kiezelsteen laat schieten, maakt die kiezelsteen na te zijn versneld door een cirkelvormige beweging dus een tangenslijn als hij afgeworpen wordt: le caillou prend la tangente. In de achttiende eeuw werd nog gezegd: s'échapper par la tangente ('ontsnappen langs de raaklijn'). Eind negentiende eeuw was het een uitdrukking gebruikt door studenten van de École Polytechnique (een soort technische universiteit) die afzwaaiden. En als onze vriend Trump het uiteindelijk doet, zullen we hem vriendelijk uitzwaaien...

volgende keer:
gaan we eens flink schudden aan de pruimenboom...