Ooit gebruikte ik in de klas een boekje met luisteroefeningen dat Tout oreilles heette. De uitdrukking is gemakkelijk te begrijpen. Als je een en al oor bent, kun je natuurlijk niet anders dan aandachtig toehoren.
volgende keer:
werken we aan de kwaliteit van het leven...
Soms zou je wel anders willen, maar dwingen de omstandigheden je een bepaalde richting in. De kracht van de 'dingen' is gewoon te groot. Je kunt je er niet tegen verzetten, je bent door nood gedwongen.
volgende keer:
zijn we een en al oor...
Met het hellende vlak wordt een ontwikkeling bedoeld die niet voldoet aan de morele verwachtingen van de maatschappij. Iets wat zich op een hellend vlak bevindt dreigt af te zakken naar een lager niveau, zoals op het plaatje het geval is met onroerend goed (immobilier), kennelijk als gevolg van belastingmaatregelen, want het hellende vlak bevindt zich in de rue de la taxe.
volgende keer:
hebben we het over de kracht van dingen...
Als Romeo en Julia (of Christian en Roxane) de sterren van de hemel mogen spelen is voor menigeen een droom. En daarom zet je je beste beentje voor en probeer je in ieder geval een zo positief mogelijk beeld van jezelf neer te zetten. Wie weet wordt het ooit nog eens wat en nog makkelijker, trappen de anderen er nu al in...
volgende keer:
begeven we ons op een hellend vlak...
Als je iets met tegenzin eet, doe je dat in het Nederlands met lange tanden, als je het met gretigheid doet, doe je dat in het Frans met mooie tanden. De uitdrukking dateert uit de vijftiende eeuw, maar toen betekende het nog iets heel anders, nl. 'heel verschrikkelijke dingen zeggen tegen iemand'. Het beeld dat eronder lag was wel degelijk dat van wilde dieren die met hun scherpe tanden hun prooi verslinden. Eigenlijk is de betekenis van de uitdrukking nu weer meer naar het oorspronkelijke beeld teruggekeerd. Overigens is de Franse tegenhanger van 'met lange tanden eten' manger du bout des dents ('met de uiteinden van je tanden eten', alsof je het eten nauwelijks met je tanden wilt aanraken).
volgende keer:
krijgen we een mooie rol...
'Mama zegt dat zij mij haar intelligentie heeft gegeven.'
- 'Dat is ongetwijfeld waar, ik heb de mijne zelf nog.'
volgende keer:
hebben we mooie tanden...
Gewoon even hardop uitspreken...
Vers A 20 (vers A vingt) en verre à vin ('wijnglas'). De uitspraak is hetzelfde. Het is trouwens ook een verre de vin ('een glas wijn'). Met à geef je aan waar iets voor bedoeld is: un verre à vin ('een wijnglas'), une bouteille à lait ('een melkfles'), une tasse à café ('een koffiekopje'), met de geef je aan wat erin zit: un verre de vin ('een glas wijn'), une bouteille de lait ('een fles melk'), une tasse de café ('een kopje koffie').
volgende keer:
vragen we af van wie we onze intelligentie hebben...
Stel je iemand voor die je verveelt met zijn of haar gepraat waar maar geen eind aan lijkt te komen. Je wilt je het liefst uit de voeten maken en dan grijpt de spraakwaterval je bij je been en wil maar niet loslaten, zodat je met grote tegenzin naar zijn of haar gepraat moet blijven luisteren. Dat dus.
volgende keer:
gaan we naar de A20...
Door een woord met dezelfde betekenis te herhalen versterk je diezelfde betekenis. Wij plaatsen zelfs drie keer niks achter elkaar. De uitdrukking is al te vinden in de zeventiende-eeuwse tragedies van Corneille en in middeleeuws Frans bestond ook al ne ço ne quei (in modern Frans zou dat ni ça ni quoi, 'noch dat noch wat' geweest zijn).
volgende keer:
houden we ons been vast...
Als je de ernst of heftigheid van iets (zoals stormen op het plaatje) wilt relativeren, kun je zeggen j'en ai vu d'autres ('ik heb andere gezien' , elliptisch voor 'ik heb andere gezien die veel erger/groter waren').
volgende keer:
hebben we een bijdrage van niets...
'Mijn koter is een beetje agressief maar heel inventief!! Zijn vader en ik denken dat hij beslist een hoogbegaafd en hyperactief is !'
'Denkt u niet eerder dat hij gewoon een slechtopgevoed kutkind is?'
volgende keer:
hebben we al eens eerder gezien...
Onze medehuurder denkt dat het spookt in ons huis. Toch heb ik in al die 278 jaar nog nooit iets vreemds of bizars gezien!
volgende keer:
zijn we slecht opgevoed...
'Op school hebben ze me de nevenschikkende voegwoorden geleerd...
Mais, et, où, or, donc, ni, car...
(maar, en, waar, welnu, dus, noch, want...)
Op mijn leeftijd weet ik ze nog steeds maar ze zijn door elkaar geraakt...
Mais, où, et, donc, mon, ri, car...
(Mais où est donc mon Ricard?
Maar waar is mijn borreltje toch?)
volgende keer:
gaan we naar het spookhuis...
'Ik heb mijn baan bij Heineken opgezegd. Te veel stress...'
Alleen betekent pression in het Frans ook 'tapbier'...
Tijd dus om uit een ander vaatje te gaan tappen...
volgende keer:
nemen we dan maar een borreltje...
Gisteren hebben we op een mooie persoonlijke manier afscheid genomen van mijn vader. Een goede gelegenheid om stil te staan bij alles wat het leven mooi maakt en wat daarbij de rol is van dierbaren voor ons, maar ook een moment dat je je erg bewust wordt van het tijdige van ons bestaan. Uiteindelijk vervalt alles en iedereen weer tot stof, waaruit op een later moment hopelijk weer mooie dingen en mensen ontstaan. Laten we in de tijd die we hebben het leven vieren.
volgende keer:
staan we onder druk...
In oubliettes zit het woord oublier ('vergeten'). Oubliettes waren in de Middeleeuwen donkere kerkers waar de gevangenen nooit meer uit kwamen, waar ze aan hun lot werden overgelaten. Ze werden door de maatschappij als het ware vergeten. Iets of iemand die daarin verdwijnt, daar wordt nooit meer naar omgekeken.
volgende keer:
keren we tot stof weder...
Onéreux is niet bepaald een spreektaalwoord. Het betekent zoiets als 'kostbaar' en is afkomstig van het latijnse oneris dat 'last' betekent. Om een bepaalde last te dragen moest een financiële bijdrage worden geleverd en daarmee is à titre onéreux gewoon een dure manier om te zeggen dat iets niet gratis is.
volgende keer:
gooien we iets in de vergetelheid...
Als je een appel op de grond laat vallen, krijgt hij butsen, zoals wij blauwe plekken krijgen. Ga je de appel met kracht te lijf, dan kun je hem tot moes slaan, of preciezer tot compote, omdat er meestal nog wel wat stukjes overblijven. Voor een gladde mousse zouden we waarschijnlijk de staafmixer hanteren.
Voor de geïnteresseerden: het woord compote komt van het Latijnse composita, 'samengesteld' en werd in de Middeleeuwen gebruikt om bijna vloeibare gerechten aan te duiden die samengesteld waren uit gesuikerde vruchten die in kleine partjes waren gesneden, tegenwoordig dus compote.
volgende keer:
hebben we een kostbare bijdrage...
Nu de bijen in aantal flink af lijken te nemen, wordt hun reputatie steeds beter, al werd mij vroeger altijd al verteld dat bijen in principe niet steken, alleen als ze geïrriteerd worden.
En dan kunnen ze inderdaad in een behoorlijke woede ontsteken, dat moet ook wel, als je beseft dat een bij na het steken het leven laat. Vandaar dat avoir les abeilles betekent dat je razend bent.
volgende keer:
genieten we van een compote...
'Ze wilden de Seychellen zien, dus ik heb haar meegenomen naar Brico...'
Tja, dat laat zich niet zo maar vertalen in het Nederlands. De Brico zou je kunnen vertalen als de Hubo, maar dan nog. De eilandstaat Les Seychelles klinkt net als les échelles ('de ladders'), hoewel de verbindingsklank in die laatste combinatie geen s maar een z is.
In het Nederlands zou je naar een andere eilandengroep moeten zoeken (en een andere winkel of instantie) die zo'n woordspel zou kunnen opleveren. Voorlopig kom ik niet verder dan de Malediven ('malle dieven') en een gevangenispsychiater, maar misschien hebt u een betere inval?
volgende keer:
gaan we bijen houden...
