maandag 14 augustus 2023

envers et contre tous

tegen alles en iedereen
('tegen en anti allen')

In de tv-film Envers et contre tous (2015) vecht de alleenstaande moeder van de 16-jarige sportieve Enzo tegen de farmaceutische wereld nadat het leven van deze laatste door het innemen van een bepaald medicijn aan een zijden draadje is komen te hangen. Het is een ongelijke strijd, maar ze weet van geen ophouden.

Envers betekende aanvankelijk 'in de richting van' en wordt nog steeds gebruikt in de betekenis 'jegens' en 'ten opzichte van'. Als zelfstandig naamwoord betekent het ook 'keerzijde, achterkant, verkeerde kant'. In de vijftiende eeuw, toen de uitdrukking van vandaag opkwam, betekende het ook gewoon 'tegen' en versterkte het daarmee tautologisch het voorzetsel 'tegen'. Ook in de Nederlandse variant zit zo'n verdubbeling, zij het niet een echte tautologie ('alles en iedereen') en niet in het voorzetsel maar in het zelfstandig naamwoord. Het Franse tous slaat op personen en dan gaat het om de tegenwerpingen en tegenstand van die personen. Overigens verschijnt sinds de twintigste eeuw ook steeds vaker de variant envers et contre tout ('tegen en anti alles'), maar niet samen zoals in het Nederlands (*tous et tout).

volgende keer:
is goud waard...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten