vrijdag 24 januari 2020

famille de mots: donner

(s') adonner - don - donataire - donation -donateur - donne -  donné - donnée - donner - donneur - maldonne - redonner

Voor orgaandonatie (le don d'organes) geldt voortaan een drastische selectie volgens het plaatje. De hersenen van de Amerikaanse president komen helaas niet in aanmerking volgens de verpleegster.
Een don is zowel een 'gave' zoals in un don de la nature ('een gave van de natuur') of een 'aanleg' (avoir le don des langues, 'een gave voor talen, een talenknobbel hebben') als een 'gift, donatie': un don d'argent. Het woord donation bestaat ook, maar dat zal niet voor bijvoorbeeld 'orgaandonatie' gebruikt worden, maar wel in de betekenis van 'schenking'. Ook de woorden donataire ('begiftigde, donataris') en donateur ('schenker') hebben deze juridische betekenis. Een orgaandonor heet in het Frans een donneur (lett. 'gever') d'organes. Een donneur is ook een 'gever', een 'verklikker' of een 'bookmaker'. La donne is het 'geven' (uitdelen) van kaarten. Als dat verkeerd gaat, is er sprake van een maldonne dat naast 'verkeerd geven van kaarten' ook 'misverstand' kan betekenen. 'Gegeven' als voorzetsel is étant donné (bijv. étant donné le fait que... 'gezien het feit dat') en een 'gegeven' in de wetenschap is une donnée. Het kan ook in de betekenis van '(computer)data' gebruikt worden. 'Op een gegeven moment' is ook in het Frans à un moment donné. De wind kan adonner ('ruimen') en iemand die s'adonne à quelque chose 'wijdt zich helemaal aan' of 'gaat helemaal op in' iets. Dat kan er zelfs toe leiden dat hij of zij er 'verslaafd aan raakt'. Iemand die verslaafd is aan de drank is adonné à la boisson. Tenslotte hebben we nog het werkwoord redonner dat 'opnieuw geven' betekent (bijvoorbeeld ook weer in het kaartspel), maar ook 'opnieuw aanvallen' of 'zich weer overgeven aan'. Voor ons 'teruggeven' wordt meestal het werkwoord rendre gebruikt.

volgende keer:
gaan we weer terug naar de schoolbanken...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten