zondag 16 februari 2020

famille de mots : impôts

imposant - imposable - (s') imposer - imposition - imposte - imposteur - imposture - impôt - impôts - réimposer - réimposition - surimposer - surimposition 

Waarschijnlijk is bij u inmiddels de blauwe envelop van de belastingdienst ook op de deurmat gevallen.
Marianne, symbool van de Franse republiek, gaat gebukt onder de 'obese staat die corrupt is en te veel uitgeeft', terwijl de jeugd wordt 'opgeofferd' en ambtenaren steeds meer belastingdruk blijven toevoegen. Boven de tekening staat trop d'impôts tue l'impôt, vrij vertaald: 'te veel belastingen doodt de vaderlandsliefde'. Het woord impôts voor (inkomsten)belastingen is afgeleid van het werkwoord imposer dat 'opleggen, voorschrijven' en specifiek 'belasting opleggen' betekent. Daarnaast kan het ook 'imponeren, indruk maken' betekenen. Wederkerend betekent s'imposer 'zich doen gelden' of 'onvermijdelijk, noodzakelijk, geboden zijn'. S'imposer comme chef betekent bijvoorbeeld 'de onbetwiste leider zijn' en la solution s'impose 'de oplossing ligt voor de hand'. Een impôt is een 'belasting' en enigszins verouderd bestaat ook l'impôt du sang waarnaar de tekening waarschijnlijk verwijst: 'de plicht het vaderland te dienen'. Imposition is 'belastingheffing' maar ook 'oplegging' of 'toekenning'.
Imposant betekent 'imposant, indrukwekkend'. Imposable is 'belastbaar' of 'belastingplichtig'.
Er bestaan ook enkele afleidingen van het Latijnse werkwoord imponere (in het Frans imposer, letterlijk 'op- maar ook inleggen') met heel andere betekenissen, zoals imposte voor een 'bovenlicht, bovenraam' en imposteur 'oplichter, bedrieger' en imposture, 'oplichting, bedrog'. De etymologische verklaring is niet helemaal duidelijk, maar dat de begrippen 'belastingen' en 'oplichting' vaak dicht bij elkaar liggen, is onbetwist. 
Tenslotte hebben we nog een paar samengestelde werkwoorden: réimposer is natuurlijk 'opnieuw belasten' (en het bijbehorende zelfstandig naamwoord is réimposition) en surimposer met het bijbehorende zelfstandig naamwoord surimposition : 'extra' of 'te hoog belasten', maar ook 'bovenop leggen'.

volgende keer:
eren we het edele nat...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten