contre-haut - exhausser - exhaussement - haut - hautain - haut-commissaire - haute-contre - haut-de-forme - haut-de-chausses - hautement - Hautesse - hauteur - haut-fond - hautin - haut-le-coeur - haut-le-corps - haut-lieu - haut-parleur - haut-relief - hausse - hausse-col - hausser - haussement - haussier - rehausser - rehaussement
Haut komt van het Latijnse altus. De h is ervoor komen te staan door 'besmetting' met het Germaanse hoog/hoch. Behalve 'hoog' kan het ook 'luid, hard' betekenen zoals in parler haut. Een haut-parleur is dan ook een 'luidspreker'. Met en ervoor betekent het 'boven(aan)'. Hautain - niet te verwarren met het net zo uitgesproken hautin dat 'hoog opgroeiende wijnstok' betekent - is 'hoogmoedig, arrogant' en het bijwoord hautement betekent 'in hoge mate'.
Er bestaan allerlei samenstellingen met haut(-le/-de) : een haute-contre is een 'countertenor, contralto', niet te verwarren met en contre-haut dat 'hoger liggend' betekent. Je kunt ook regarder en (contre-)haut : 'naar boven kijken'.
Een haut-commissaire is uiteraard een 'hoog-commissaris', die vroeger vast een haut-de-forme ('hoge hoed') droeg en in een ver verleden misschien zelfs een haut-de-chausses (een soort kniebroek).
Een haut-fond is een 'ondiepte' of 'zandbank', een haut-le-coeur een 'misselijkheid' of 'walging' en een haut-le-corps een 'plotselinge sprong' of 'schok'. Een haut-lieu is een 'belangrijk centrum' of 'toeristische attractie'. Een haut-relief is de tegenhanger van een bas-relief : hierbij gaat het om beeldbouwkundige processen waarbij de voorstelling bovenop respectievelijk ondiep ingekerfd uitgewerkt is.
Voor 'Zijne Koninklijke Hoogheid' wordt meestal het woord Altesse gebruikt, maar voor de Turkse sultan werd Hautesse gereserveerd. Hauteur is 'hoogte' en kan betrekking hebben op afmetingen, maar ook op de toonhoogte, grootheid, verhevenheid en hoogmoed.
Een hausse is een beweging naar boven, ofwel 'stijging', een hausse-col is een 'ringkraag'. Een haussement is een 'ophalen, optrekken', bijvoorbeeld van je schouders: Hausser les épaules betekent 'je schouders ophalen'. Daarnaast betekent het werkwoord hausser ook 'hoger worden' of 'verhogen'. Een haussier is een 'beursspeculant'.
Tenslotte kennen we nog de werkwoorden exhausser, 'ophogen' met het bijbehorende zelfstandig naamwoord exhaussement, 'ophoging' en rehausser met het bijbehorende zelfstandig naamwoord rehaussement dat naast 'ophogen, verhogen' ook 'sterker doen uitkomen, verfraaien, verlevendigen' en 'in waarde doen stijgen' betekent.
volgende keer:
gaan we terug naar de collegebanken...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten