('hoorntjes dragen')
Arme Mozes! Werd hij bedrogen terwijl hij boven op de berg Sinaï de twee tafelen met de tien geboden ontving en kwam hij gehoornd de berg af? Nee, de reden dat hij door Michelangelo en vele anderen met twee hoorntjes op zijn hoofd werd afgebeeld kwam door een verkeerde interpretatie van een bijbeltekst. In Exodus 34 vers 29, 30 en 35 staat dat Mozes "toen hij van de berg afdaalde niet wist dat de huid van zijn gelaat straalde (...) En al de Israëlieten zagen Mozes en zie, de huid van zijn gelaat straalde."
Het Hebreeuwse woord dat stralen betekende is qeren, een woord dat ook 'hoorn' kan betekenen. En voor dat laatste is gekozen in de Latijnse bijbelvertaling (de Vulgaat). Daar stond opeens Cornuta esset facies sua (' dat zijn gelaat gehoornd was'). En in het Latijn had cornuta alleen nog maar de betekenis 'gehoornd', niet 'stralend'. En zo kreeg Mozes vanaf de elfde eeuw hoorntjes.
Maar waarom draagt iemand die door zijn echtgeno(o)t(e) bedrogen wordt hoorntjes? Dat gaat terug op het dertiende eeuwse woord cornart dat 'imbeciel' betekende. In de vijftiende eeuw ontwikkelde zich ook het werkwoord escorner dat 'belachelijk maken' betekende. En wie zich door zijn of haar partner liet bedriegen werd niet zelden uitgelachen (aanvankelijk ging het trouwens alleen om mannen die door hun vrouw werden bedrogen, andersom was kennelijk geen probleem). Het woord corne ('hoorn') was ook een aanduiding voor het mannelijk lid. Planter des cornes ('hoorntjes plaatsen') had een duidelijke seksuele connotatie en de oude Grieken gaven gehoornde bokken al een duidelijk seksuele connotatie. Denk aan de faunen met bokkenpoten en aan de uitdrukking die wij nog steeds kennen: 'een oude bok lust wel een jong blaadje'. Volgens Voltaire noemden de Grieken mannen wier vrouw er wel van lustten juist bokken. Dat zou dan weer een extra verklaring kunnen zijn voor het ontstaan van het begrip 'hoorndrager'.
Maar wat dat betreft is de eer van Mozes weer hersteld en kan hij dus zijn waardigheid behouden. Sinds de vertaalcorrectie in de bijbel heeft hij weer een stralende toekomst...
volgende keer:
zijn we platzak...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten