('brood op de plank hebben')
Pas op voor valse vrienden! En dan heb ik het niet over de jongeman die zo vriendelijk is een stukje brood voor ons te snijden, maar om het taalkundige verschijnsel dat je zeker denkt te weten wat een woord betekent omdat je hetzelfde woord ook in je eigen taal kent. Denk bijvoorbeeld aan het Franse conducteur dat niet 'conducteur' betekent, maar 'bestuurder'. Zulke valse vrienden bestaan ook in uitdrukkingen. Als wij zeggen dat iemand brood op de plank heeft, dan bedoelen we dat hij of zij voldoende inkom(st)en heeft. In het Frans betekent het echter dat iemand nog veel werk heeft te verrichten. Dat levert dan misschien uiteindelijk ook veel brood op de plank op, maar laat ik het nu niet te ingewikkeld maken. Of toch... ja, want oorspronkelijk had de Franse uitdrukking dezelfde betekenis als de Nederlandse. In vroeger tijden kon brood langer bewaard worden dan tegenwoordig en wie dus veel brood op de plank had liggen, wist dat hij langere tijd vooruit kon.
Nu we meer op vers brood zijn aangewezen, is de betekenis van de uitdrukking in het Frans verschoven. Denk aan een hele reeks geknede broden die op de plank klaarliggen om gebakken te worden. Daar heeft de bakker dus nog even werk aan.
Een andere verklaring wijst erop dat in het bargoens la planche au pain ('de broodplank') een aanduiding was voor de rechtbank. Daarbij komt nog dat de eveneens bargoense uitdrukking manger le pain du roi ('het brood van de koning eten') betekende dat je een gevangenisstraf moest uitzitten, waar je je in leven moest zien te houden met het door de staat verstrekte water en brood. En zo zouden dus de jaren van dwangarbeid en gevangenisstraf die door de rechtbank werden opgelegd door criminelen gezien worden als 'brood op de plank'.
volgende keer:
Kent het Frans ook 'doorgestoken kaart'?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten