crier haro sur le baudet

iemand aan de schandpaal nagelen
('haro/schande roepen over de ezel')

Allereerst: als je Franse namen in het Nederlands gaat vertalen, willen ze nog wel eens wat van hun cachet verliezen. Zo heten de beroemde tragedieschrijvers Pierre Corneille en Jean Racine ineens Piet Kraai en Jan Wortel en zouden we Thierry Baudet plotseling Theo Ezel noemen.

En wat is dan 'haro'? Op dit moment komt het woord alleen in deze uitdrukking voor, maar in de veertiende eeuw was het een uitroep om jachthonden op te zwepen, een eeuw eerder nog om het einde van een jaarmarkt aan te kondigen en nog een eeuw eerder had het de lading van 'houd de dief!' en was het dus bedoeld om anderen aan te sporen te hulp te komen en iemand te bevrijden van zijn belager. En in deze betekenis gebruikte de beroemde fabeldichter Jean de La Fontaine het woord dan ook in zijn fabel Les animaux malades de la peste ('de dieren die aan de pest leden'). In deze fabel werd een algemene dierenvergadering gehouden om de meest schuldige aan te wijzen die verantwoordelijk moest worden gehouden voor de pest, die werd gezien als een straffe Gods. Degene die de grootste misdaad op zijn geweten had, moest zich laten offeren. Maar de machtige dieren die de meest gruwelijke daden op hun geweten hadden, wisten de dans te ontspringen. Zij werden door hun vleiers vrijgepleit. Toen uiteindelijk de arme ezel het woord nam en toegaf ooit een hapje gras te hebben gegeten uit een ander weiland: à ces mots on cria haro sur le baudet ('sprak men na die woorden schande van de ezel') en concludeert La Fontaine: Selon que vous serez puissant ou misérable / Les jugements de Cour vous rendront blanc ou noir ('al naar gelang u machtig of zwak bent / zullen de oordelen van het hof u wit of zwart maken'), een heftige aanklacht dus tegen klassenjustitie. 

We hebben al een tijdje niets meer gehoord van Thierry Baudet...

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans 'om en nabij' ?