('in de appelen vallen')
Waarom valt iemand die flauwvalt, in de appelen? Waarom kunnen we in Nederland last krijgen van een appelflauwte? Op het eerste gezicht zou je zeggen dat beide uitdrukkingen iets met elkaar te maken hebben, maar dat schijnt bij nadere bestudering toch niet het geval te zijn. Voor de Nederlandse uitdrukking (die trouwens niet precies hetzelfde betekent: het gaat hier eerder om een lichte flauwte, je wat draaierig voelen of zelfs een nepflauwte) worden verschillende verklaringen aangevoerd. Het Genootschap Onze Taal meldt dat de uitdrukking al is opgetekend in de achttiende eeuw en dat er aanvankelijk waarschijnlijk mee bedoeld werd dat de flauwte zo weinig voorstelde dat die door het eten van een appel al verholpen zou zijn. Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands suggereert dat het ook wel eens een verbastering zou kunnen zijn van het woord 'apoplexie' ('beroerte, hersenbloeding') omdat ook in de Engelse volkstaal wel werd gesproken van 'appleplexie'.
Maar dan nu naar de Franse uitdrukking. Ook daar wordt wel gesuggereerd dat er sprake is van een verbastering, in dit geval door de klankovereenkomst tussen pommes ('appelen') en se pâmer ('flauwvallen' nu nog bekend in de uitdrukking tomber en pâmoison) maar dat werkwoord wordt al sinds de vijftiende eeuw niet meer in deze betekenis gebruikt. Waarschijnlijker is dan ook dat het een afgeleide is van een door George Sand in de negentiende eeuw opgetekende uitdrukking être dans les pommes cuites ('in de gekookte appelen zijn'), die betekende dat je ernstig vermoeid was, net zoals je in het Frans kunt zeggen être cuit ('gaar zijn'). Veel onzekerheden dus, maar de aanwezigheid van appels in zowel de Nederlandse als de Franse uitdrukking lijkt dus te berusten op toeval.
volgende keer
bekijken we hoe je iemand in het Frans kunt besodemieteren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten