hoe vertaal je 'wat' in het Frans?

que, qu'est-ce que, qu'est-ce qui, quoi, comment  pardon, quel(le)(s), (ce) qui, (ce) que, quelque chose, un peu, du/de la/de l'/des, comme, très

Weer zo'n woordje dat in het Nederlands van alles en nog wat kan betekenen...

Laten we beginnen met het vraagwoord 'wat'. Tja, dan wordt het wel meteen een lesje grammatica.

Ooit was het simpel in het Frans: 'wat', dat was que met een benadrukte vorm quoi. Beide woorden bestaan nog steeds, maar sinds inversie (de omdraaiing van onderwerp en persoonsvorm) in althans gesproken Frans bijna is verdwenen, hebben de lange vormen qu'est-ce que en qu'est-ce qui hun plaats veroverd. Als 'wat' onderwerp van de zin is, gebruik je zelfs altijd de lange vorm qu'est-ce qui: qu'est-ce qui se passe ? ('wat gebeurt er?').

Is 'wat' lijdend voorwerp, dan heb je de keuze tussen het formele que (+ inversie) of het wat informelere qu'est-ce que (met gewone volgorde): qu'en pensez-vous of qu'est-ce que vous en pensez ? ('wat vindt u ervan?').

Als deze vraagwoorden in een bijzin terechtkomen moeten ze worden verkort tot ce qui en ce que: je voudrais savoir ce qui se passe ('ik zou willen weten wat er gebeurt') en pourriez-vous me dire ce que vous en pensez ? ('zou u mij kunnen vertellen wat u ervan vindt?') Deze zelfde woorden ce qui en ce que kun je ook als betrekkelijk voornaamwoord gebruiken die een hele zin als antecedent hebben: il ne peut pas y assister, ce qu'il regrette beaucoup ('hij kan er niet bij zijn, wat/hetgeen hij heel jammer vindt'). 

Als 'wat' eigenlijk de betekenis 'welke' heeft, moet je in het Frans ook quel-quelle-quels-quelles gebruiken. Dit is meestal het geval wanneer je de combinatie 'wat + zelfstandig naamwoord' gebruikt: 'wat is uw adres?' (je bedoelt 'welk adres hebt u?') is dus quelle est votre adresse ? en 'wat zijn jouw lievelingsliedjes?' wordt quelles sont tes chansons préférées ? Vraag je naar de definitie van iets, dan gebruik je weer 'gewoon' qu'est-ce que : qu'est-ce qu'une presqu'île? ('wat is een schiereiland?').

Gebruik je 'wat' helemaal los, bijvoorbeeld om te vragen wat er aan de hand is of als je iets niet goed verstaan hebt, dan kun je quoi?  gebruiken, al heeft dat iets nogal brutaals. Het is overigens wel het correcte vraagwoord na voorzetsels (à quoi est-ce que tu penses ? 'waar denk je aan?'). Als je iets niet begrijpt of niet goed verstaan hebt, kun je beter comment ? of nog beter pardon ? zeggen.

'Wat' kan ook gebruikt worden als onbepaald voornaamwoord in de betekenis 'iets'. In die gevallen gebruik je dus ook quelque chose ('iets, lett.: een of ander ding'): j'aimerais dire quelque chose ('ik zou wat willen zeggen'). 

Je kunt 'wat' ook als hoeveelheidswoord gebruiken. In die gevallen kun je je toevlucht nemen tot un peu of zelfs genoegen nemen met een delend lidwoord (du, de la, de l', des): Il y a encore un peu ('er is nog wat'), est-ce qu'il y a encore du beurre ? ('is er nog (wat) boter?')

Vervolgens kun je 'wat' gebruiken in uitroepen als 'wat ben je mooi!'. In die gevallen heb je de keuze tussen comme, que en qu'est-ce que: comme il fait chaud ! ('wat is het warm!'), que c'est cher ! ('wat is het duur!'), qu'est-ce qu'il fait froid ! ('wat is het koud!')

Tenslotte (nou ja... in ons korte overzicht dan), kun je 'wat' nog in de betekenis van 'erg' gebruiken: 'hij was er wát blij mee!'. In die gevallen gebruik je een woord dat 'erg' betekent, zoals très, in ons voorbeeld dus: il en était très content !

volgende keer

Hoe zeg je in het Frans dat je heel kieskeurig bent?