('de worteltjes zijn gaar')
Ach, worteltjes of rapen, het ligt dicht bij elkaar, maar waarom ze een zekere mislukking aankondigen is niet meteen duidelijk. Het heeft er waarschijnlijk mee te maken dat in de zeventiende eeuw, de eerste eeuw waarin deze uitdrukking opgetekend werd, wortelen als armeluisvoedsel werden gezien. Ne vivre que de carottes ('slechts van wortelen leven') was dan ook een aanduiding voor een buitengewoon karig bestaan. Eind negentiende eeuw betekende avoir ses carottes cuites 'op sterven liggen, een hopeloze situatie dus.
Je kunt zelf overigens ook beter niet 'gaar' zijn, want être cuit betekent zoiets als 'erbij zijn'. Van de Franse humorist Pierre Dac komt ook de uitspraak On dit d'un accusé qu'il est cuit quand son avocat n'est pas cru. Dit lijkt op het eerste gezegd een gewone constatering ('Je zegt van een verdachte dat hij erbij is als zijn advocaat niet wordt geloofd'), maar de uitspraak is grappig door zijn woordspel: cuit betekent letterlijk 'gaar' en cru 'rauw'. Je kunt de uitspraak dus ook lezen als 'je zegt van een verdachte dat hij gaar is, als zijn advocaat niet rauw is'.
Cuit kan trouwens ook positieve betekenissen hebben: als je over iemand zegt dat hij a son pain cuit ('zijn brood afgebakken heeft') dan is deze persoon 'binnen'. Daarnaast kun je ook zeggen: c'est du tout cuit, waarmee je dan bedoelt dat het helemaal voor de bakker is, dat er niets meer mis kan gaan (behalve de wortelen dan...)
Als toegift nog even deze cartoon waar een aantal culinaire uitdrukkingen bij elkaar staan:
'Hahaha... Dit is het verhaal van een kok die geen succes heeft met zijn grapjes!' 'De rapen zijn gaar!?' 'Wat een flop (lett. 'knol'), die film!' 'We gaan in ieder geval in de soep lopen (lett. 'hem in de ui hebben', maar deze laatste uitdrukking komt uit het argot en betekent eigenlijk - excusez le mot - 'hem in zijn r**t hebben')'.
volgende keer
Nu we er toch zo'n potje van maken: kun je in het Frans ook roet in het eten gooien?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten